ROERMOND en zijn (Kermis/Dans) ORGELS:
Ch.Ruijs-Janssen
Wie weet er niet dat Roermond een Kermis- en Orgelverleden heeft.
Hoe en wanneer dat ontstaan is, is niet meer te achterhalen maar het is gewoon een feit.
Nogal wat families uit het huidige België en Duitsland, vestigden zich hier in Roermond omdat het een zeer centrale ligging had om van hier uit zowel het Nederlands- Belgisch- als Duitse grensgebied te bestrijken. En waarschijnlijk ook omdat Roermond hét centrum was voor beeldhouwkunst; wat handig was om al die kermisattracties en orgels te voorzien van het nodige beeldhouwwerk en ornamentiek. En zo was de cirkel rond: daardoor vestigden zich nóg meer kermis en orgelfamilies en nog meer ornamentwerkers in Roermond.
Wie kent niet de families Kunkels, Vincken, van Bergen, Wolfs, Xhaflere, Hoefnagels, Hinzen enzovoort.
Roermond was een stad van Kermisbaronnen. (Zoals de "grote jongens" op dat gebied genoemd werden).Laten we eens kijken naar de volgende orgels:
01. Het Kunkelsorgel. (Dansorgel) met geluidsfragment.
02. De Maerelingk. (Straatorgel)
03. De Kermisorgel. (Kermisorgel)
04. De Troubadour. (Kermisorgel)
05. De Kunkels-Ruth-36b (Kermisorgel)
06. De Graat-Ruth-36 (Kermisorgel)
07. De Ruth-38-Hinzen (Kermisorgel)
08. De Sirius (Straatorgel)
09. Twee Mortier orgels Kunkels-van Bergen
10. De THEADORA (Straatorgel)
11. De Ruth 33a en 36
12. Het Roermondje
ICH HAD EINE DRUIM….
Gedruimp in 2003 door: Charlotte Ruijs-Janssen
Ich druimde det 't Kunkelsorgel néét in eine kontener dreigde terech te komme, maar det vanoet Remunj ein reddingsaksie waar gesjtart om 't truuk nao hoes te haole.
Laes wiejer....>>>> eine Druim
KUNKELS ORGEL NU OFFICIEEL NEDERLANDS CULTUURBEZIT.
Haarlem mei 2007- Eindelijk is het zover! Het Kunkels Orgel, tezamen met het originele repertoire is nu door het ministerie van OCW aangewezen tot beschermd voorwerp in de zin van artikel 2 van de Wet tot behoud van Cultuurbezit. Deze, door minister van de Hoeven ondertekende brief, vervult ons met trots. Eindelijk is er serieuze erkenning door de overheid voor het door onze stichting behouden kermis/ concertorgel, het grootste van Europa!
Cuypers, Beeldhouwers en de Kermis van Roermond
In kermisattracties maakte men toendertijd gebruik van draaiorgels om op te vallen en om de sfeer te verhogen. Sommige kermisfamilies trokken rond met mobiele danszalen (spiegeltenten) en later ook met mobiele bioscopen waar ook weer draaiorgels werden gebruikt voor de muzikale ondersteuning. Hiervoor werden soms prachtige concertorgels gebouwd. Al het houtsnijwerk en meubels voor deze attracties werden door beeldhouwers en meubelmakers gebouwd. Vergeet ook niet het prachtige houtsnijwerk aan de orgels of de paarden en schuitjes en mooie panelen op de carrousels!
De beeldhouwers die een eigen bedrijf begonnen waren hadden het natuurlijk niet gemakkelijk naast zo’n grote naam als Pierre Cuypers. Diverse kleine ateliers gingen voor de kermisfamilies werken.
Afbeelding: Peter ScholsMinus wil een museum voor zijn orgels
De Limburger 12 junu 2021 door Gertie Driessen
Kermisexploitant Minus Hinzen uit Roermond heeft de grootste collectie kermisorgels in Europa. Die staan het hele jaar ingepakt in een loods in Swalmen. Zonde, vindt Hinzen, die nu een orgelmuseum wil opzetten.
De ogen van de 73-jarige Minus Hinzen stralen als de klanken van een kermisorgel keihard door de loods schallen. De Roermondenaar, telg uit een bekend kermisgeslacht, heeft iets met orgels. Net zoals zijn vader en zijn opa vóór hem. Niet vreemd, want Minus groeide er van kinds af aan mee op. Orgels zorgden in vroeger dagen voor de muzikale omlijsting bij kermisattracties. Ter verhoging van de sfeer en om het publiek langer vast te houden. Daarom hebben ze een groot geluidsvolume – „de mooiste muziek die er is” – en zijn ze rijkelijk versierd met bladgoud, barokke figuurtjes en van kleur wisselende lampjes.
Verdrongen
Niet elke kermisexploitant had een orgel, want goedkoop waren ze niet, weet Minus. Bovendien moesten ze in een speciale wagen worden getransporteerd. Tot grote spijt van de Roermondenaar kom je op de kermis allang geen orgels meer tegen. Die zijn verdrongen door eigentijdsere muziek. Maar de familie Hinzen draagt het instrument nog steeds een warm hart toe. In de loop der jaren heeft ze vele kermisorgels opgekocht en gerestaureerd. De oudste dateert van 1896. Een van de pronkstukken is een exemplaar uit begin 20ste eeuw, dat vroeger dienstdeed bij de botsauto's en al sinds 1936 in bezit is van de Hinzens.
Met dertig kermisorgels heeft Minus naar eigen zeggen de grootste collectie in Europa. Een kostbare verzameling die het hele jaar in dichte wagens in een loods in Swalmen staat. Zonde, vindt de kermisexploitant die het idee heeft opgevat zijn ‘troetelkinderen' permanent voor het publiek tentoon te stellen in een museum. Daarvoor heeft hij het vlak bij de loods gelegen leegstaande pand van BC Broekhin op het oog, dat hij wil kopen van de gemeente. Een prima plek om niet alleen een wisselende collectie orgels aan de buitenwacht te tonen, maar ook allerhande snuisterijen die herinneren aan de rijke kermishistorie van Roermond. De bisschopsstad telde in het verleden veel bekende kermisfamilies en als gevolg daarvan evenzovele ondernemers die hun brood verdienden met fabricage en onderhoud van attracties.
Orgeldagen
Dat er publiek is voor een dergelijk museum heeft Hinzen bewezen met de kermisorgeldagen die hij bij tijd en wijle organiseert. Van heinde en verre stromen de bezoekers dan toe. De Roermondenaar heeft zelfs „een paar mensen van André Rieu” over de vloer gehad. Om te kijken of twee van zijn pronkstukken een rol zouden kunnen spelen in de concerten op het Vrijthof. Door corona is dat idee een stille dood gestorven, maar Minus hoopt nog altijd op een nieuwe kans. Ook de landelijke Kring van Draaiorgelvrienden heeft zich schriftelijk bij de gemeente gemeld om het initiatief te steunen. Roermond staat vooralsnog niet te trappelen voor een orgelmuseum. „Het schoolpand is verkocht aan OML en gaat tegen de vlakte voor bedrijfskavels”, laat een woordvoerder van de gemeente weten. „We hebben de heer Hinzen verwezen naar OML”. Minus geeft de strijd niet op en heeft de politiek aan de jas getrokken. LVR en Demokraten Swalmen hebben het onderwerp inmiddels op de vergaderagenda gezet. „Ik betaal de marktprijs en ze hoeven het pand niet te slopen”, verwoordt Minus een in zijn ogen goede deal. „Bovendien krijgen ze er wat moois voor terug. Een stukje kermishistorie dat hoort bij Roermond.”
Wethouder in gesprek met kermisexploitant: toch nog hoop voor orgelmuseum in Roermond
De Limburger woensdag 23 juni 2021 door Gertie Driessen
Er gloort toch nog hoop voor een kermisorgelmuseum in Roermond. Cultuurwethouder Ferdinand Pleyte is bereid te gaan praten met kermisexploitant Minus Hinzen. Die toezegging deed Pleyte tijdens een commissievergadering waar een brief van de landelijke Kring van Draaiorgelvrienden op de agenda stond met een warm pleidooi voor het museum. Initiatiefnemer van het museum is kermisexploitant Minus Hinzen die de grootste collectie kermisorgels van Europa in een loods in Swalmen heeft staan. Hinzen, groot liefhebber van dit soort orgels die in vroeger dagen dienden voor de muzikale omlijsting van de kermis, wil zijn kostbare collectie tentoonstellen voor het grote publiek. Daarvoor wil hij het leegstaande schoolgebouw van BC Broekhin kopen, dat vlakbij zijn loods ligt. Bij de gemeente kreeg hij echter nul op het rekest. Er ligt al een overeenkomst met ontwikkelmaatschappij OML die het pand wil slopen en er bedrijfskavels wil realiseren. Traditie Diverse partijen bepleitten dat een kermisorgelmuseum voor Roermond van cultureel-historisch belang is, gezien de vele kermisfamilies die de stad ooit rijk was. Vele graven op het oude kerkhof getuigen nog van die rijke kermistraditie , betoogde Ben Peeters (LVR) die niet begreep waarom niet eens gekeken wordt of een dergelijk initiatief kans van slagen heeft. Lees ook: Roermondse kermisexploitant Minus wil een museum voor zijn orgels: ‘De mooiste muziek die er is' Hij kreeg steun van CDA, GroenLinks, VVD en SPR. Als het oude schoolgebouw niet haalbaar is, zijn er volgens deze partijen wellicht alternatieven, zoals het voormalige Philipsterrein. Opmerkelijk: De fractie van DS, die het onderwerp samen met de LVR had geagendeerd, bleek plots niet meer zo enthousiast. De reden: de partij had brieven ontvangen van Swalmenaren die vrezen voor geluidsoverlast. Ideeën Wethouder Pleyte legde uit dat het verzoek bij de gemeente in eerste instantie puur vanuit ruimtelijk oogpunt is beoordeeld en niet vanuit cultuurhistorische merites. Vandaar dat hij zich bereid toonde alsnog met Hinzen te gaan praten over wat zijn ideeën precies zijn. De kans dat het schoolgebouw een optie is, is echter klein.
