Vraaggesprek
met
Leonard Fortuin
Stichting Ruimte is te gast bij
www.historieroermond.nl
De repeteerleugens van Jos van Rey
Een reactie op Van Reys INGEZONDEN brief in De Trompetter van 24 juli 2007 en zijn REACTIE in Maas- & Roerpost/ZONDAGS Nieuws van 20 juli 2007.
Van Rey signaleert gebrek aan historisch besef bij de Stichting Ruimte. Dat moet projectie zijn, want bij alle punten die hij noemt vergist hij zich (al dan niet opzettelijk), zoals de volgende feiten aantonen.
1. Teekenschool, complex Cillekens en Ernst Casimir Kazerne
Ruimte zou ‘bij het behoud van geen van deze monumenten een rol van betekenis (hebben) gespeeld’. Dat klopt voor de Teekenschool; die claim hebben we ook nooit gemaakt, want Ruimte bestond nog niet bij de oplevering van de restauratie in 1996. Voor de andere objecten ligt het precies omgekeerd: die zijn behouden dankzij Ruimte, en ondanks de gemeente. In december 1997 gaf de gemeente zichzelf een sloopvergunning voor de Ernst Casimirkazerne. Alleen door ingrijpen van Ruimte, in samenwerking met de toenmalige secretaris van het Cuypersgenootschap, kon de sloop van het poortgebouw, één legeringsgebouw, het gedenkteken voor Ernst Casimir en de appèlplaats worden voorkomen; die onderdelen werden op de rijkslijst geplaatst. Iets dergelijks geldt voor het complex Cillekens: ook daarvoor had de gemeente al een sloopvergunning afgegeven, behalve voor het voorhuis.
Het enige dat Van Rey wil toegeven is het behoud van de achterbouw van Cillekens. Daarbij doet hij Ruimte willens en wetens tekort. Hij ‘vergeet’ namelijk te vermelden dat die achterbouw, bestaande uit toonzalen, pakhuis en smidse, verreweg het grootste deel van het complex vormen. Evenmin vermeldt hij dat de gemeente in haar oorspronkelijke plannen voor het Roercenter ook het rijksmonument Roersingel 6 had willen slopen. Van Rey weet zeer goed (hij was er zelf bij) dat een zeer fijnmazig en zeer oud, waardevol historisch gebied (a/d Roersingel) compleet vernield zou zijn indien de oorspronkelijke gemeentelijke plannen waren uitgevoerd. Dankzij Ruimte gingen die plannen niet door. Ruimte heeft toen niet alleen een bestemmingsplan kunnen tegenhouden, maar ook de vernietiging van een bijzondere gebied waarvan Cillekens slechts een onderdeel is. Mocht Van Rey het zich niet meer herinneren, dan kan hij zijn licht opsteken bij de bemiddelaar van indertijd, voormalig rijksbouwmeester prof. Krees Rijnboutt, of gewoon de betreffende dossiers lezen.2. Álle andere panden die de laatste tien, vijftien jaar zijn gerestaureerd en herbestemd, (…).
Van Rey noemt hier Teekenschool, ECI-centrale, panden aan de Roersingel, Moutfabriek, Cattentoren, kerkje in de Weerd, synagoge, praalgraf in de Munsterkerk, Christoffelhuis, oude muziekschool. Volgens hem zijn die monumenten behouden ‘op initiatief van ánderen en met ondersteuning van de gemeente’. Ook hier weer pertinente onwaarheid. Het gros van genoemde monumenten werd gerestaureerd door particulier initiatief, soms met en meestal zonder hulp van de gemeente. Waar de gemeente vooral in heeft uitgeblonken in deze periode, Van Rey vermeldt het niet (behalve dan dat een en ander ‘onvermijdelijk’ zou zijn geweest), zijn een aantal sloopwerken. Voorbeelden daarvan zijn: boerderij het Ham (een oude en bijzondere Munsterbezitting), zeer vele industriële monumenten (zoals Tramremise, Gradafabriek, middendeel Bacocomplex en als ’hoogtepunt’ het bijzondere Haagencomplex), en de westelijke vestingwerken.3. De nu in de Neerstraat gesloopte panden
Deze waren ‘in monumentaal opzicht van mindere waarde’ volgens Van Rey. Ook hierbij toont hij weinig respect voor de feiten. Het bouwhistorisch rapport van het Monumenten Advies Bureau uit Nijmegen stelt precies het omgekeerde! De sloop zou noodzakelijk zijn om de restauratie van de Steenen Trappen financieel mogelijk te maken. Maar deze drie panden spelen daarbij geen rol, het project wordt in financieel opzicht met name mogelijk gemaakt door de grote hoeveelheid appartementen die op het binnenterrein worden gebouwd. De winst van de projectontwikkelaar moet evenwel kennelijk nog hoger worden. Waarom zou hij anders een aantal afspraken inzake behoud van historische waarden, waaronder die van genoemde drie panden, simpelweg niet zijn nagekomen?4. Monumentenzorg is een investering voor de lange termijn
Met deze bewering van Van Rey zijn we het helemaal eens. Maar uit het gemeentelijk beleid blijkt dat niet, dat ontbeert een lange termijn-visie en steekt zeer kortzichtig in op massaconsumptie. Verdere leegstand in de binnenstad zal straks het gevolg zijn, toch al buitenproportioneel hoog, zeker van monumentenpanden, zoals blijkt uit onderzoek. Dat Van Rey niets heeft met fijnmazigheid was al bekend (zie punt 1), hij denkt liever groots, om niet te zeggen megalomaan. Denk aan megaprojecten als Kazernevoorterrein, Jazzcity, Retailpark, en de mega-lichtmasten aan de stadsrand. Alles om Roermond (en zichzelf?) in de schijnwerper te zetten en de massaconsumptie te bevorderen.5. Een bijdrage aan het behoud van monumentaal Roermond hebben ze nog nooit geleverd.
Deze bewering aan het adres van de Stichting Ruimte is gemakkelijk te weerleggen. Het complex Cillekens en het Roercenter, en alles wat daarmee samenhangt, zijn in punt 1. al uitvoerig aan de orde geweest. Ook de Ernst Casimirkazerne is daar besproken. Aan deze bijdragen van Ruimte aan het behoud van monumentaal Roermond valt nog het volgende toe te voegen:
a) De gemeentelijke monumentenformatie. Die had Van Rey in 2003/4 compleet wegbezuinigd. Sinds 2005 is die weer enigszins op sterkte, met name doordat Ruimte daar voortdurend op aandrong.
b) Monumentale waarden uit de periode vóór 1850. Jarenlang heeft Ruimte gevraagd eindelijk eens werk te maken van het besluit dat de gemeente hierover in 1990 nam. Áls het onderzoek al binnenkort eindelijk zou starten, is dat vooral dankzij Ruimte.
c) Monumentenkeurmerk. Sinds 1998 onderscheidt Ruimte particulieren die hun monumentaal huis op verantwoorde wijze (laten) restaureren met een monumentenkeurmerk. In totaal zijn twaalf Ruimtekeurmerken uitgereikt.
d) Informatiepanelen. Bij een aantal grote stadspanden zoekt de voorbijganger vergeefs naar informatie over bouwstijl, bouwjaar en vroegere bewoners. Ruimte heeft het plan opgevat in die lacune te voorzien door het aanbrengen van een informatiepaneel, in samenwerking met de ANWB. De gemeente zou daar blij mee moeten zijn, want zelf komt men daar niet aan toe. Helaas heeft de gemeente besloten om Ruimte zoveel mogelijk te dwarsbomen, dus ook bij het project infopanelen.
e) Kwartaalblad Ruimtelijk. Ruimte geeft al meer dan tien jaar een professioneel en gewaardeerd monumentenvaktijdschrift uit. Het gemeentelijk monumentenbeleid krijgt daarin veel aandacht. Ook op het stadhuis wordt het gelezen, hetgeen bleek toen er eens een onjuist citaat in stond.Besluit
Wie beweert dat Ruimte niets heeft bijgedragen aan het behoud van monumentaal Roermond, gaat voorbij aan de feiten. Wie dat opzettelijk doet en een openbare functie bekleedt, verdient een openbare terechtwijzing. De dossiers, ook die op het stadhuis, bevatten feiten die controleerbaar zijn voor iedereen die bereid is zich erin te verdiepen. Van Rey heeft die bereidheid niet, zo lijkt het. Hij doet liever beweringen die aantoonbaar onjuist zijn, wellicht in de veronderstelling dat als je een leugen maar vaak genoeg herhaalt de goegemeente er vanzelf in gaat geloven. De Stichting Ruimte houdt zich liever aan de feiten en noemt dit geschiedvervalsing.Bestuur Stichting Ruimte