Startpagina

‘Aangepast, wel origineel’

Een artikel in het tijdschrift Ruimtelijk kopte onlangs ‘Graftombe in Munsterkerk is een kopie’.
Op basis van stijlelementen zou het een replica zijn. Wat is de mening van praalgrafdeskundige Harry Tummers?
door Bram van der Heijden Bron: De Limburger 07 januari 2010

ROERMONDS PRAALGRAF
_ In het praalgraf in de Roermondse Munsterkerk liggen graaf Gerard IV van Gelre en zijn vrouw Margaretha van Brabant begraven.
_ Het praalgraf is in 2006 voor het laatst gerestaureerd onder leiding van kunsthistoricus Harry Tummers van de Radboud Universiteit Nijmegen.
_ Het praalgraf van graaf Gerard IV en zijn vrouw Margaretha van Brabant in de Roermondse Munsterkerk is volgens kunsthistorici het oudste dubbelpraalgraf van Nederland.

‘Dit zijn geen gefundeerde argumenten’
„De argumenten die door de kunsthistorici worden aangedragen om aan te tonen dat het praalgraf in de Munsterkerk een replica uit de zestiende eeuw is, kunnen vrijwel allemaal worden
weerlegd door het graf te vergelijken met andere graven uit dezelfde periode.” (Amateurhistoricus en stadsgids Frans Jansen)


„Dit is absoluut een authentiek graf”, stelt Harry Tummers, praalgrafdeskundige en voorzitter van de commissie die de restauratie van het Roermondse monument in 2006 heeft geleid.
„Het staat wel vast dat het monument op enkele punten in de loop der jaren is aangepast, maar uit ons onderzoek is duidelijk gebleken dat het graf er sinds de dertiende eeuw al staat.” Juist deze aangepaste elementen in het praalgraf hebben voor verwarring gezorgd onder de cultuurhistorici. „Kijk bijvoorbeeld naar de halfgesloten ogen van graaf Gerard IV van Gelre en zijn vrouw Margaretha van Brabant. Dat
kwam bij vergelijkbare praalgraven in de dertiende eeuw helemaal niet voor. Dat is later gewoon veranderd.” Maar ook bijvoorbeeld het hoofd van Margaretha van Brabant is er ooit helemaal vanaf geweest.
„Ook hier zie je duidelijk dat bepaalde elementen in een latere tijd zijn aangepast.” Maar hoe kan het nu dat een historisch praalgraf tijdens diverse restauraties is aangepast en sommige elementen zijn veranderd naar de ‘mode’ van dat moment? „Ja, dat is eigenlijk iets wat veelvuldig in de zeventiende eeuw is gebeurd”, stelt Tummers. „Toen was het normaal dat monumenten werden verfraaid met dingen die op dat moment in de mode waren.” Alleen door deze aanpassingen wordt er tegenwoordig nog steeds aan getwijfeld of het wel een echt praalgraf uit de dertiende eeuw is. Iets wat de graaf en zijn vrouw denkelijk allesbehalve zouden hebben gewild. Maar ook de waarde van het beeld van de graaf en zijn vrouw is een stuk minder wanneer zou blijken dat dit een replica zou zijn uit de zestiende eeuw. „Zoals nu bekend, is dit een van de vroegste dubbelgraven in Europa. Dat zou natuurlijk dan niet meer gelden.” Iets dat ook door kerkhistoricus Peter Nissen wordt onderschreven. „Op zichzelf zou zoiets niets afdoen aan de symbolische waarde van het monument, maar het is gewoon een stuk minder spectaculair.”
Volgens Tummers is het trouwens normaal dat er over de authenticiteit van een praalgraf als dat in de Munsterkerk een discussie woedt. „Je ziet het bij heel veel monumenten. Het vervelende bij de discussie rondom het graf van de graaf en zijn vrouw is dat de Duitser die in de jaren twintig van de vorige eeuw de authenticiteit van het graf in twijfel trok, niet eens het beeld in het echt heeft gezien.” Bewezen is volgens Tummers dat deze meneer Schippers nooit naar het beeld is komen kijken. „En dat maakt de conclusie van deze meneer er niet geloofwaardiger op.” Desalniettemin heeft kunsthistoricus Schippers wel de nodige verwarring en discussie op gang gebracht.
Opmerkelijk volgens Tummers is dat historici die stellen dat het een replica uit de zestiende eeuw is zich puur baseren op de stijl van het beeld. „En dat is puur subjectief. Het is heel erg afhankelijk van de waarnemingen van de onderzoeker zelf.” De enige manier om hard te krijgen dat het een echt dertiende eeuws beeld is, is volgens Tummers het determineren – vaststellen van de leeftijd - van de steensoort
in het praalgraf. „En dat hebben we gedaan bij een eerdere restauratie.” Conclusie: het graf staat er al vanaf de dertiende eeuw.

Het praalgraf in de Roermondse Munsterkerk van graaf Gerard IV van Gelre en zijn vrouw Margaretha van Brabant.
Foto: Harry Heuts