Hoofdpagina

Hoe begon de Tweede Wereldoorlog in Roermond
Spreekbeurt van Rens Breugelmans.
Leerling groep 8 2004

Op 9 mei in de avond kwamen er reeds Duitse Soldaten de grens over bij Roermond. Zij gingen via de Kapellerlaan naar de Maasbrug. Zij waren verkleed in Nederlands uniformen.
Er werden ook al schotenwisselingen gehoord in de nacht van 9 op 10 mei 1940 in Roermond.
Het leger dat was gealarmeerd slaagde er in de spoorbrug bij Buggenum en de verkeersbrug bij het Buitenop in Roermond op tijd in de lucht te laten vliegen zodat de opmars van de Duitse troepen kon worden vertraagd. In Roermond is hart gevochten. Dat kun je zien op het schilderij van L. Rulkens waar je Nederlandse troepen in gevecht ziet met Duitse soldaten.
Bij deze gevechten lieten 8 Nederlandse militairen het leven en zeker 100 Duitsers moesten de eerste dag strijd met het leven bekopen.

Schilderij L. Rulkens gevechten
10 mei 1940 aan de Roerkade

De bezetting

De overmacht van Duitse troepen was te groot uiteindelijk werd Roermond bezet door de Duitsers, die ook wel Moffen werden genoemd. Want populair waren de indringers niet.
Ook de plaatselijke krant, de Nieuwe Koerier, werd door de Duitsers overgenomen. Allerlei regels en wetten uit Duitsland werden ingevoerd in Nederland. In de Nieuwe Koerier van 11 mei 1940 werd meteen gepubliceerd dat de Duitse tijd in Nederland inging.

Duitse militairen in Nederlandse
uniformen bezetten de Markt.

Ook moesten de inwoners van Roermond zich kunnen legitimeren. Ze moesten allemaal een persoonsbewijs hebben dat ze altijd bij zich moesten dragen. Daarin stond wie je was en wat je deed. Maar ook of je van Nederlandse of Joodse afkomst was. Want voor hun golden aparte regels. Zo moesten zij een Jodenster dragen. En op openbare plaatsen mochten zij niet meer komen daar stonden dan bordjes met de tekst: “ verboden voor Joden”.

Het persoonsbewijs van mijn Oma

In Roermond woonde voor de oorlog veel joden. Zij hadden winkels en groothandels. Op de Hamstraat hadden zij hun synagoge. In de oorlog vonden 74 Roermondse Joden de dood in concentratiekampen en onderweg er naar toe. Gelukkig is de synagoge gespaard gebleven en op de Hamstraat kun je aan de gevel nog zien waar hij is. Nu zijn er niet meer zoveel Joden in Roermond. Daarom is hij niet meer in gebruik.

Synagoge Hamstraat

Het Verzet in Roermond

Heel veel mensen in Roermond waren het niet eens met de Duitse bezetting. Zij vonden het niet goed dat ze niet meer konden spreken en denken zo als zij dat wilde. Aan de dictatuur van Hitler wilde zij een einde maken. Dat deden zij door verzet te plegen. Er waren mensen in Roermond die krijgsgevangenen en neergeschoten piloten hielpen. Zij zorgden ervoor dat deze mensen konden onderduiken zodat de Duitse bezetter ze niet kon vinden en dat zij te eten kregen. Het meest risicovolle was het helpen vluchten naar niet bezet gebied. Heel bekende verzetsmensen in Roermond waren Maria Teuwen en Bob Bouman. Naar allebei is een straat genoemd. Vaak moesten zij deze hulp bekopen met hun eigen leven. Bob Bouman werd in mei 1943 door de Duitsers neergeschoten.

Maria Teuwen en Bob Bouman zaten in het verzet.
In Roermond zijn er straten genoemd naar verzetshelden.

Ook heel veel priesters zaten in het verzet. Bisschop Lemmens en zijn secretaris Drs. Leo Moonen deden hun best om mensen uit de handen van de bezetter te houden of ze uit de handen van de bezetter te krijgen. Secretaris Moonen moest dit met zijn leven betalen op 10 augustus werd hij door de Duitsers opgepakt en afgevoerd naar Bergen Belsen. In dit concentratiekamp stierf hij op paasdag 1945. Ook Pater Bleys, een pater die in het klooster van de Kapel in ´t Zand zat in het verzet. Met een in scène gezette arrestatie door het verzet werd hij via allerlei wegen naar Engeland overgezet. Daar bepleitte hij bij Koningin Wilhelmina en Prins Bernhard de zaken van het verzet. Op 16 augustus 1945 kwam hij om bij een auto-ongeluk.

Pater Bleys en de plaquette ter nagedachtenis aan hem.

Bombardementen

Ook werd Roermond tijdens de oorlog heel vaak geteisterd door luchtalarm. Vaak omdat er engelse vliegtuigen overvlogen naar Duitsland om daar steden en fabrieken te bombarderen maar soms ook om doelen in Roermond te bestoken. Een van de belangrijkste doelen was altijd het station. Vandaar uit vertrokken veel treinen met oorlogsmateriaal naar het westen. Heel veel bommen vielen naast het station en veroorzaakte heel veel schade bijvoorbeeld aan het stationsplein.

Het gebombardeerde stationsplein
en de opgeblazen Maasbrug

Het ergste bombardement was dat van 11 november 1944. Om kwart over elf ´s morgens klinkt het geluid van de jachtbommenwerpers. Het volgende kwartier vallen ruim dertig bommen. Ze komen kris kras neer. Er vallen 33 burgerslachtoffers. De hele binnenstad ligt in puin, maar ook het Veld wordt geraakt. In de Nassaustraat zijn 6 doden uit een gezin te betreuren. De verwoestingen zijn enorm.

Verwoestingen in de Roermondse binnenstad
na het bombardement van 11 november 1944

De executies en de tocht van december 1944

In december 1944 kregen de Duitsers in de gaten dat zij niet meer konden winnen. Maar zij bleven zich met hand en tand verdedigen tegen de geallieerden die al heel veel gebied ten zuiden van Roermond hadden bevrijd. De plaatselijke bevelhebber Ulrich Mathaeas liet de ene na de andere razzia houden. Hij was op zoek naar jonge mannen voor de oorlogsindustrie in Duitsland. De razzia´s bleven over het algemeen zonder resultaat. Maar op 26 december 1944 wist hij 13 onderduikers aan de Kapel in ´t Zand op te pakken. Deze dertien mensen werden op 28 december geëxecuteerd in het bos bij Elmpt waar nu nog een monumentje staat ter nagedachtenis aan deze dertien mannen.Het monument is geschonken door de bewoners van Niederkrüchten in 1996.

De dertien geëxecuteerde mannen op 28 december 1944 en het monument in het Elmpterwald

Doordat het nieuws van de executies zich als een lopend vuurtje verspreiden was er veel angst bij de Roermondse bevolking. Men was bang voor nog meer vervelende maatregelen van de bezetter. Op 29 december 1944 vaardigde de Nazi’s een nieuw bevel uit. Alle mannen tussen de 16 en 60 jaar moesten zich op 30 december melden bij de H. Hartkerk om te gaan werken in Duitsland. Het was vreselijk koud weer toen zich ongeveer 3000 mannen verzamelde bij de kerk. In een lange stoet vertrokken zij naar Duitsland. Mannen en jongens. Hart verscheurende taferelen speelde zich af toen zij afscheid namen van hun families. Vele Roermondenaren hebben daarna in Duitsland gewerkt. Maar de meeste mannen probeerde zo snel mogelijk terug te keren naar Roermond waar hun families in erbarmelijke omstandigheden de winter doorbrachten.

Het monument ter nagedachtenis aan de 3000 mannen die door de Duitsers werden weggevoerd op 30 december 1944.
Bij de H.Hartkerk in ‘t Veld.

Evacuatie
Doordat het gebied ten Zuiden van Roermond en aan de andere zijde van de Maas al bevrijd was werd Roermond een frontstad. In Roermond werden tankvallen en loopgraven gegraven. Overal werden landmijnen gelegd en wegversperringen opgeworpen.
Daarbij werd de aanwezigheid van burgerbevolking als hinderlijk ervaren. Op 21 januari 1945 werd begonnen met de evacuatie van Roermond. Groepsgewijs werden de vrouwen en kinderen die nog in stad waren te voet afgevoerd naar Brüggen om vandaar uit verder te gaan met de trein naar Noord Nederland. In veewagens werden de mensen naar hun bestemming gebracht. Onderweg werden de treinen per ongeluk beschoten door engelse jachtbommenwerpers. 9 mensen kwamen om het leven. Velen werden ernstig gewond en invalide voor hun hele leven. De meeste mensen kwamen in Friesland, Groningen en Drente terecht waar zij goed werden opgevangen. Zij waren vluchtelingen voor het oorlogsgeweld.

Eind februari 1945 wisten de Nazi’s dat ze niet meer konden winnen. Maar toch bleven zij zich in Roermond verdedigen. De Duitsers dachten dat de Kathedraal voor de Engelse piloten een goed herkenningspunt was, daarom bliezen zij de toren van de Kathedraal op 28 februari op. Hierdoor werd de hele kerk vernield.

Zo was de Kathedraal direct na de oorlog in 1945.

De Bevrijding van Roermond

Op 1 maart 1945 trok generaal Anderson met de Amerikaanse troepen vanuit het Zuid-Oosten Roermond binnen. Maar in Roermond waren er nauwelijks mensen om hem te begroeten. Op 30 december waren 3000 mannen naar Duitsland afgevoerd en op 21 januari was de rest van de bevolking geëvacueerd. Om niet te vergeten dat de Amerikanen Roermond hebben bevrijd de toegangsweg vanuit het zuiden de naam van generaal Anderson gekregen.

Dit is het naambordje van de weg
die is vernoemd naar de generaal
die Roermond heeft bevrijd.

Wat kun je nu nog zien van de oorlog in Roermond

Op veel plaatsen in Roermond kom je nog monumenten en dingen tegen die herinneren aan de Tweede wereldoorlog.
In de Graaf Gerardstraat, tegenover V&D zitten nog de kogelgaten in de muur van mei 1940.
In Maasniel hebben we een monument waar de mensen die in WO2 zijn gevallen ieder jaar op 4 mei worden herdacht.
Op het Munsterplein staat een klein monumentje van een kind dat een ander kind in vrijheid water over het hoofd giet. Dit werd door de Roermondse mannen aan de vrouwen van Roermond gegeven om hun te bedanken voor hun moedige gedrag in de oorlog.

Monumenten en andere zaken die nog aan de Tweede Wereldoorlog in Roermond herinneren