Hoofdpagina

 

WEEDER-DOOPEREN IN 'T JAER 1580

Bron: Arend van Slichtenhorst: Boeken van de Geldersse geschiedenissen,
1654: XIV. Boek, Folio 551

Dit jaer is daeren boven vermaerd door den dood van den drollighen kabouter Jan Willemssoon van Ruermond.

Na Jan Appelman, die in 't jaer 1570 t'Utrecht aen den hals was gestraft, heeft Jan Willems sich onderstaen, te Ruermond alwaer hy was gebooren, ende in de nabuyrighe gehuchten te doen verluyden, dat de leer der Weder-dooperen de zuyverste was van alle, ende hy van God gezonden en opgeweckt om de zelve te verbreyden; dat men mede voor wettelijk niet en moeste houden de Overigheyd, welke syne meyninghen niet aen en nam.

Syne navolgers sich onder een vryheyd geevende van te steelen ende te straet-schenden, hebben dit haer nieuw Koninghrijk een tijd langh staende gehouden en bedient; roemende te onrecht, dat sy met een goed gemoed in 't zwaerd Gods en Gedeons de Goddelijke gerechtigheyd waren pleeghende.

Dien volgens zijn' er veele edelluyden Sloten en andere rijke huysen by ontijden uit-geplonderd, menigh mensch van de nachtstroopers vermoord, ende in de gewesten van Gelder, Gulich, en zelf over den Rhijn de landzaeten wijd en breed geplaeghd en uitgeschudded.

Dese overmoed duerde schier volle vijf jaeren, zoo langh de goede Jan Willems, de stichter van dit versierd rijk, die bereeds 300 snaphaenen had in de omleggende dorpen, in het Slot ofte de Stad van Dinslaeken gevanghen zat, jae schier tot aen 't verganghen jaer toe.

Ondertusschen leefde hy, hoewel onder de banden, in alle wulpsheyd en overdaed, in 't gezelschap van een hoop wijven, die hy, als een tweede Sardanapalus, steeds by hem hadde; wijlende ook in een boek by hem onder de syne uitgegeeven, beweeren, de veelheyd (De Polygamie) van wijven. Syne bewaekers zaghen met dit alles door de vingeren, vermits hem noch geld noch zoete woorden en ontbraeken, om der zelver ooghen uit te steeken.

Doch het heele gehymenis door zeekere deerne te Wezel verklickt zijnde, wierden Elsken, eene van des Koninx vrouwen, die nu versleeten wezende, hare dochter Elizabeth in hare plaets den stinkenden bock in de gevangenis had bygezet, ende Anne eene oude totebelle van 70 jaeren, met Simon Peters by 't hoofd gevat, en na voorgaende belijdenis met het zwaerd gericht.

De zelve openbaerden, "dat sy in 't honderd malkanderen besliepen, voorgeevende op de wijze van Mahometh, dat de mensch tot het kindermaeken was gebooren, veele vrouwen moght trouwen, ende de onvruchtbaere vrylijken gaen laeten; dat sy in teyken van liefde sich onder'een broeders en zusters noemden, de gevanghen Jan Willems na dood van Appelman haer hoofd was, door Gods geest tot het rijk geroepen, ende onder haer zoodaenigh recht oeffenden dat hy er eenighe door vasten en boete tuchtighde, ende zomwijlen, nadat sy 't verkarft hadden, met het zwaerd;

dat het overspel by haer of zonde of geen zonde en was alleen na 't goeddunken des Koninx, met wiens believen men ook zoo veele wijven moght hebben als men begeerde: dat sy eyndelijken geen diefstal of straetschenderye konden begaen dan onder hare broederschap".

Dit zijn de meeste hoofdstucken van dese belachelijke en uitzinneghe leer.
De andere Koninginnen zijn by de uitspraek van de richters, door Hertogh Willem van Cleve uitgekeurd, begenadighd, gelast sich te beteren, en weder naer Holland en Vriesland, daer sy van daen quamen, heen geweesen.

Jan Willemssen op 't laetste voor de gerichtsbank verschijnende, ende tot gants geen bekentenisse willende koemen, doch door de kondschap van de andere overtuyghd zijnde, wierd veroordeeld om met het vuyr verbrand te worden; 't welk hy aen den staek staende met gelyke hardneckigheyd en zonder het minste gelaet van berouw ofte zeerte heeft uitgestaen, ende sich voort met gebooghen hoofd in de vlam geworpen.

http://www.oudwageningen.nl/wederdopers.html