Geschiedenis Swalmen (opgetekend door J.G.Meuffels ± 1955)
Van de vroegste tijden tot ± 1814
3000 v.Chr Het gebied, dat nu Swalmen heet, was reeds bewoond in de Steentijd (tot 3000 v.Chr.). Bij opgravingen zijn stenen voorwerpen gevonden uit de Steentijd. Op de Heide werd een hurkgraf ontdekt, dat de resten bevatte van de oermens uit het stenen tijdperk. 1800 v.Chr.
800 v.Chr.Er werden bronzen voorwerpen uit de Bronstijd en ijzeren voorwerpen uit de IJzertijd gevonden.
De mens zocht hier al vroeg zijn woonplaats , omdat dit gebied rijk is aan vruchtbare rivierklei en vooral vroeger waren hier uitgestrekte bossen en heidevelden.50 v.Chr. De Romeinse beschaving (50 v.Chr. – 400 na Chr.) drong hier door langs drie wegen:
1. de Maas,
2. een heerbaan op de linker Maasoever (van Tongeren naar Nijmegen) en
3. een heerbaan op de rechter Maasoever (van Heerlen, over Tüdderen, Melick, Boukoul en Groenewoud naar Duitsland).
Deze heerbanen waren wegen, door Romeinse wegenbouwers aangelegd voor de legioenen (legers), die naar de grenskazernes aan de Rijn moesten. Ze vormden ook de handelswegen voor de kooplieden.
De Romeinen brachten beschaving: in Middelhoven heeft men in 1938 een drietal Romeinse pannenovens opgegraven. Op Groenewoud heeft men de overblijfselen gevonden van een Romeins gebouw.
In het kerkje van Asselt heeft men een rij ronde tegeltjes (van pijlertjes) gevonden, die erop schijnen te wijzen, dat in de onmiddellijke nabijheid een Romeinse villa heeft gestaan met verwarmingsinstallatie.± 500 In de tijd van de Franken (± 500) had Swalmen al een aantal woningen van landbouwers en handelslieden. ± 900 Deze eerste bewoners zijn reeds vroeg tot het Christendom bekeerd. Dit blijkt uit het feit, dat zij (± 900) het negende deel van hun veldvruchten aan de R.K.kerk afstonden.
Asselt wordt door middeleeuwse geschiedschrijvers met verschillende namen aangeduid: Aslao, Ascloo, Hasloe en Ashlon.860 In 860 woonde Lotharius II, koning van het Frankische Middenrijk (Lotharingen) in Asselt. 882 In 882 verbleef de Duitse keizer Karel III enige tijd in deze omgeving, toen hij het hoofdkwartier van de Noormannen belegerde, dat te Asselt gevestigd was. 12e eeuw Omstreeks de 12e eeuw bestond Asselt uit twee delen: een deel was leengoed van Horn (met tol en visserij op de Maas), het andere deel was verenigd met Swalmen. 1250 Van 1245 tot 1275 was Rutger van Asselt heer van Swalmen en Asselt. 1277 In 1277 behoorden Swalmen en Asselt onder het ambt Montfort, dat weer behoorde aan de hertog van Gelder. 1517 In de tijd van Luther (1517) bleef het in deze streek rustig. 1543 In 1543 werd het hertogdom Gelder veroverd door keizer Karel V en kwam Swalmen bij dit keizerrijk. 1568-1648 Spaanse tijd: de 80-jarige oorlog: een treurige tijd voor Swalmen. Toen Willem van Oranje in 1572 Roermond belegerde, had hij zijn hoofdkwartier op kasteel Hillenraedt. De soldaten mishandelden dikwijls de mensen en beroofden hen van vee, goederen en levensmiddelen. Swalmen moest dikwijls leningen sluiten (o.a. in 1580, 1586 en 1593) om gevraagde gelden te kunnen betalen. De bevolking verviel tot armoede. Op het gehele platteland hadden geregeld heksenvervolgingen plaats, ondanks het feit, dat de geleerden en priesters flink optraden. 1635 Van 1634 tot 1638 werd de hele streek door hevige besmettelijke ziekten geteisterd. Bovendien werd veel schade aangericht door de watersnood van 1643. 1648 In 1648 kwam gelukkig een einde aan de 80-jarige oorlog. Met man en macht werd gewerkt aan het herstel van de opgelopen schade. De geestelijkheid begon een veldtocht voor “hernieuwing” van geloof en zeden.
Intussen was Swalmen weer in andere handen overgegaan. Koning Philips had n.l. in 1647 een verdrag gesloten met prins Frederik Hendrik. Het ambt Montfort (waarbij Swalmen behoorde) werd afgestaan aan stadhouder Frederik Hendrik.1647 Na een korte rustpauze brak weer een nieuw tijdperk van ellende aan. 1667 Het platteland leed in 1667 veel van de pest. 1673 In 1673 bedroeg de schade van de inwoners van Beesel en Swalmen door het heen- en weertrekken van de Franse troepen en het verblijf van Spaanse en Hollandse soldaten 7322 rijksdaalders. 1674 In 1674 staken de Fransen Swalmen in brand: 80 hoeven en huizen werden in de as gelegd. Tevens moesten de inwoners nog eens 3803 rijksdaalders betalen. Brandschade: 12175 rijksdaalders. 1694 In 1694 weer plunderingen en weer werd Swalmen door de Fransen in brand gestoken; vreemde soldaten brachten ziekten mee; er was een tekort aan voedsel; de bevolking van het platteland verwilderde; de wegen waren onveilig, vooral door vreemde soldaten. 1702 In 1702 kwam het ambt Montfort (met Swalmen) aan de koning van Pruisen. 1715 In 1715 werd het ambt Montfort verdeeld in twee stukken. Een deel kwam aan de Staten Generaal van de Republiek der Verenigde Gewesten. Het andere deel (waaronder Swalmen) werd toegewezen aan de Oostenrijkse Nederlanden (Zuid-Nederland). Oostenrijk hief toen tol in Roermond en Swalmen.
Swalmen had een zware tijd achter de rug, maar het ergste zou nog komen.1718 In 1718 n.l. brak er in Swalmen een besmettelijke ziekte uit, waaraan 2/3 van de bevolking bezweek. Hieronder waren drie geestelijken. De mensen die het er levend afbrachten, waren voor het grootste deel ook nog verlamd aan handen en voeten.
In dezelfde tijd werd het land van Asselt overstroomd door de Maas, zodat weiland en oogst bedorven of vernield werden. De mensen zaten meestal zonder brood: grote armoede. Toch moest Swalmen nog meer geld betalen (contributies). Bovendien had Swalmen in 1701 een weg door het dorp moeten aanleggen en tevens twee houten bruggen over de Swalm. Omdat de gemeenteschuld zo groot was, vroegen de schepenen van Swalmen om;
1. vrijstelling van beden, gedurende tien jaar;
2. de interest van de gemeenteschuld te verminderen;
3. bruggeld te mogen heffen op de bruggen.
Resultaat: de beden werden met 1/3 verminderd gedurende vijf jaar.1767 In 1767 kregen ze pas vergunning tot het heffen van bruggeld. De hele 18e eeuw kende Swalmen slechts ellende en zorgen. 1757 In 1757 moest het 287 paarden leveren aan de Franse troepen. De soldaten namen levensmiddelen mee zonder te betalen. 1776 In 1776 ging ¾ van het vee verloren. 1769 In 1769 verkocht Frederik III van Pruisen zijn rechten op het ambt Montfort (met Swalmen) aan prins Willem V voor 275000 gulden. 1789 Tot aan de Franse tijd (1789) bleef Oranje in het bezit van Swalmen.
Franse tijd: zware belastingen in geld en levensmiddelen. Toch brak er toen eindelijk een betere tijd aan voor Swalmen.1814 Op het Weense Congres (1814) kwam Swalmen bij het Koninkrijk der Nederlanden onder de Oranjes, waar het nu nog bij behoort.
Met de regering van de Oranjes, vooral sedert koning Willem II, is dan eindelijk voor deze streken een rustiger tijd aangebroken.
Asselt en Swalmen waren in het grootste deel van de 17e en 18e eeuw samen een heerlijkheid met een eigen schepenbank. Zij vielen steeds onder hetzelfde hogere bestuurlijke apparaat als Roermond. Dat was meest het overkwartier Gelre, maar sommige tijden ook de republiek der Nederlanden. In dezelfde periode hoorden Beesel en Belfeld lange tijd bij het Ambt Montfort, welk met name in de 18e eeuw vrijwel steeds onder de Republiek der Nederlanden viel. Voor de preciese data m.b.t. de bestuurlijke indeling, zie het onderdeel "overzicht Midden-Limburg" van de website van Pieter Simons www.ppsimons.nl/stamboom