|
Hoofdpagina |
Kalendarium
Ruramundense 1600-1700
1598-1633:
|
Roermond
werd geregeerd door de Aartshertogen Isabella en Albertus van Oostenrijk.
(Koning Filips III was koning van Spanje)
|
1600:
|
Albertus
krijgt de Italiaanse generaal Ambrogio Spinola naast zich, die begint
aan een reeks heroveringen. |
| |
26
januari: Hopman Wilhelm Bentinck met ca.200 mannen, met daaronder
wel 50 uit andere vendels tot recruten waren mee genomen. Zij
vertrokken 6 mei weer.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v.Nettesheim
Vanaf die
tijd is het een komen en gaan van legers in Roermond.
|
| |
MOLENS:
16 maart: Nieuw reglement op de wachten en op het gemaal.
De mulder en kardrijvers worden op het goede onderhouden beëedigd
als:
1. Wondels en Martelsmeulen: Dirck van Tegelen, mulder, Teunis Tuijters,
kardrijver.
2. Cloistersmeulen: Jasper van Kessell, mulder, Dirick van Berge,
kardrijver.
3. Vollmeulen: Tilman van Lobbrich, mulder en kardrijver.
4. Carthuijsermeulen: Frans van Aldenhoven, mulder, Henrich van
Weerd, kardrijver.
5. Tielenmeulen: Henrich Schwartt, mulder, Cuyp van Bruggen, kardrijver.
6. Onderstemeulen: Jan Scheijven, mulder, Joost Duufkuill, kardrijver.
7. Wintmeulen aan den Exterentoren: Frans van Oldenhoven, mulder,
Heinrich van Weerd, kardrijver.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
|
| |
6
april: de weg tussen de St.Janspoort en de Kattentoren wordt verlegd. |
| |
15
juni: Verordening:De Melaeten van het Melaetenhuis van de stad
zullen alleen op Zondag, Woensdag en Vrijdag de stad mogen rondgaan
om een aalmoes.
"Ook de Melaatsheid
kwam nog veelvuldig voor. De Melaatschen hadden een zichtbaar
teeken te dragen en mochten Zondags, Woensdags en Vrijdags om
giften rondgaan. Zij droegen dan een houten klap om hunne komst
aan te kon
digen. Zij waren saamgebracht in het melatenhuis, waarin vijf
huisjes of woningen waren."
Uit: Roermondse Ontwikkelingsgang van A.F.van Beurden. |
| |
22
juni: "Het oude gasthuis op den Steenweg zal ingericht worden tot
Schole. Er zal hier ook een Collegium Societatis Jes. Gesticht worden.
"Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
17
augustus: De nieuwe school in het gasthuis wordt met de materialen
van de oude gasthuiskerk (St.Joris) opgemaakt. |
| |
28
november: Twee duitse vendels van de Rijngraaf en hopman Wilhelm
van Bentinck van het regiment van Barlaymont weer in Roermond. |
| |
22
december: De Pestmeester Jurien Huijbrechts krijgt het burgerschap.
PEST:
"Af en toe kwam er in den voortschrijdende ontwikkelingsgang weer
een kink in de kabel." (Door het afnemen van de bevolking door de
pest.ChR)
"Dat waren de besmettelijke ziekten, die plaag der middeleeuwen,
"schouwende ziekte" genaamd. Men kende den waren aard niet en evenmin
de middelen ter bestrijding of ter ontsmetting. Bij het intreden
der Pest-ziekte maakte men een pestazijn, die op het stadhuis of
bij den pestmeester te verkrijgen was. De besmettelijke huizen werden
kenbaar gemaakt met een blikken plaatje, waarop de Zoete Naam Jezus
of I.H.S. geschilderd was; ze werden zes weken potdicht gehouden.
Men had een Pestmeester, die met zijn vrouw de zieken verzorgde
tegen ettelijke stuivers per dag en een paar voeder kolen per jaar.
"Uit: Roermondse Ontwikkelingsgang van A.F.van Beurden. |
1601:
|
1
maart: Hopman Willem van Bentinck, die sedert 28 november hier in
garnizoen lag, wordt 1 aam wijn geschonken. Hij vertrok 6 mei 1601.
|
| |
22
maart: Men zal de stadt versterken.Christoffel Weidtman van Strassburg,
vendrich der compagnie van Cicoigna, wordt eene beschenking vereerd.
Het vendel van den Hopman Reijngraeff gaat in maart uit Roermond. |
| |
17
mei: "Aan Mewis Halsz, profaez van den Burgeren vendelen zal tot
woning den Grauwen toren krijgen, ten einde de wachten te kunnen
surveillieren. (De Grauwen toren lag aan de Markt en Luifelstraat)
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
1
juli: om die Maese, die "verne van der Stadt begon te loepen", aen
den Kruisgrindt tegen den Hatenboer te doen toegraeven. Er worden
Commissarissen benoemd.
17 augustus: het doorgraven der Maas aan den Kruisgrind zal maandag
beginnen.
De soldaten worden bij burgers ingelegerd, de Stad moet de huur
van de huizen door de officieren enz. ingenomen betalen. |
| |
8
september 01.00u-02.00u: Aardbeving.
Een verwoestende beving in de Westurner en Unterwaldner Alpen
(Zwitserland) 46.8° NB - 8.4° OL
Deze beving werd in grote delen van Europa en in Nederland gevoeld.
Literatuur: Perrey 1844; Siebert 1940
Uit: Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992.
Door: Drs.G.Houtgast Blz. 43.
Waarom de Kroniekschrijver van Roermond geen meldingen maakte
van aardbevingen (wat bijv. zijn collega's in Maastricht en Venlo
wél deden) is mij niet duidelijk geworden. Toen ik in diverse
kronieken van Maastricht en Venlo deze aardbevingen tegen kwam
ging ik op zoek in de archieven van Roermond, want daar moesten
ze dan toch óók gevoeld zijn! Na uitgebreid speurwerk op Internet
kwam ik bij het KNMI terecht, en na wat heen en weer "ge-mail"
over dit probleem met Dhr. Bernard Dost, kreeg ik de Catalogus
"Aardbevingen in Nederland KNMI 179-1992. Door Drs.G.Houtgast"
toegestuurd. (Lang leve Internet!) En hierin vond ik de genoemde
aardbevingen inderdaad terug. Hierin staan niet alleen de aardbevingen
die hier in Nederland hebben plaatsgehad, maar ook die waarvan
het episch centrum elders lag maar welke hier gevoeld en/of zelfs
schade hebben aangericht! Vandaar deze vermelding van de aardbeving
in 1601.
|
| |
13
september: in deze maand zijn twee schepen met zieke Napelsche soldaten
hier heen gezonden, en niet aangenomen, maar naar Wessem gestuurd. |
1602:
|
1
mei: Wederoprichting van zes burgervendels; de zes kwartieren der
stad krijgen vaandels.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
4
juli: Peter Timmerman, neef van Johan Behr den Velbereider, ene
plaats tot ein komp, tot bevrijding van zijne velbereiderij, in
den hoek van den Visscherstoren tegen een philipsdaler sjaars.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
Op
12 september geeft de Magistraat opdracht "de leuning op den Hoogen
Toren te maken, daar deze versleten is." |
| |
30
september: "Voor den eerste keer hier aangekomen de Aartshertog
Albertus van Oostenrijk, den Admirant van Arragon en vele andere
princen en graven. Op St.Franciscus-avond den 3 oktober is hij
naar Venlo getrokken, en den 5e weer hier teruggekeerd. De scholtis
gaat hem tot Swalmen tegen met de Vendels. Scholtis was (volgens
Sivré) Van Cruchten. Den 6e vertrokken.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden
1 oktober:
Zijne Vorstelijke "Durchleucht" (Aartshertog Albert), onze genadige
landsvorst binnen Roermond gearriveert. "ende bij de vurneemste
van de ridderschap en de amptluijden gesalveert was" in Jo.Baerls
huis. De stad vereerde zijne Alteze (=hoogheid) met : twee toelasten
wijn ad 467 gulden 10 stuver, 60 malder haver ad 240 gulden, 12
hamelen ad 75 gulden, en op visdagen aan vis en zalmen als anders.
Bovendien aan: archiers(=boogschutters) 12 rijksdaalders, aan
hellebaardiers 8 rijksdaalders, aan trompetters 6 rijksdaalders,
deurwaarders 3 rijksdaalders, lakkeien 5 rijksdaalders, de fouriers
11 gulden 13 stuvers. Aan zijne excellentie Co.Mats.Stadhouder
ook nog 2 ahmen wijn met 10 malder haver ad 150 gulden. Aan Graaf
Frederich zudem Bergh als veldmaarschalk 2 ½ ahmen wijn met 10
malder haver ad 130 gulden. Aan de Admirante D'Arragon 2 ahmen
wijn met 10 malder haver ad 150 gulden. Aan president Richardot
2 ahm wijn en haver ad 148 gulden. Aan monsieur Moriensart 2 ahm
wijn met 10 malder haver ad 140 gulden. Don Rodrigo de Lasso 4
malder haver ad 16 gulden. Aan monsieur Bernardo Cornelio, "wesende
vande camer van syne Alteze", vereerd met een goude medaille met
de stadspatroon van deze stad en het wapen ad 65 gulden "tot einer
gedechtenisse". En aan Graaf Hendrick(Herman ChR)zudem Bergh op
zijn banquet, waar verscheidene hoge heren waren, ene "stevige
soede visch van salm" etc. met 42 kwart wijn. Aan de ambassadeur
van Spanje 35 kwart wijn. Aan Ducq D'Aumale en Ducq Doxona 42
kwart wijn. Hij vertrekt 6 oktober.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v.Nettesheim |
1603:
|
De
Magistraat geeft op 23 januari opdracht om de Kapel van het Oude
Gasthuis (St.Joris) van leien te voorzien.De Kattentoren wordt hersteld. |
| |
Op
10 mei geeft de Magistraat opdracht om op het rondeel van de Ezelspoort
een wachthuisje te maken, en ook een wachthuisje op de uiterste
poort of have van de Stenen Brug. |
| |
20
september: "Is Albertus van Oostenrijk weer hier geweest.
"Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden
25 september:
de Aartshertog van Oostenrijk, samen met de Hertog van Arschot
en de "principaelste heeren vande landen", weer in Roermond.
Kosten voor de stad:
Aan zijne Alteze 1 toelast wijn van 4 ahmen ad 210 gulden, 25
malder haver ad 94 gulden 17 stuver, 6 hamelen ad 36 gulden en
andere verscheydene vereeringen. In de keuken: 16 stuks beuken
ad 46 gulden en 8 stuver, een groot deel houtskool en schansen.
Aan de trompetters 4 rijksdaalders, de koetsiers 4 rijksdaalder,
de huyssier 2 rijksdaalder, de lakeien 7 gulden 13 stuver, de
foeriers aan wijn 9 gulden 12 stuver. De hellebaardiers zijn in
de Moriaen en de Peerboom ondergebracht. Aan zijne excellentie
Graeff Herman vanden Bergh een toelast wijn ad 83 gulden en ook
10 malder haver ad 39 gulden 7 stuver.Op 26 september de Hertog
van Arschot vereert met 12 stads-kruiken wijn (de 12 Apostelen)
Op 30 september aan de Graaf van Fontenoy 28 kwart wijn, evenals
aan de heer audiencier Verreycken van wegen "verthoonder vrintschap
ende dienst" vereert met een ahm wijn ad 45 gulden en 3 hamelen
ad 18 gulden. De Graaf van Bucquoy en de Graaf van Solre ieder
28 kwart wijn.
Op 1 oktober is hare Durchl.Hoogheid uit Roermond vertrokken om
's Hertogenbosch te ontzetten.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim |
1604:
|
Roermond
Gegijzeld! :
In het archief te Roermond liggen stukken (invnr.982) betreffende
de inkwartiering van een leger muiters in de stad en de regelingen
over de prijzen van levensmiddelen en de financiële verplichtingen.De
groep was 12.000 man groot en stond onder bevel van de Electo Fabio
Pagano. Deze muiterij was al in 1602 ontstaan door het uitblijven
van hun soldij. Roermond werd gegijzeld! Ze kwamen hier 30 mei 1604
aan.De gemutineerden hebben toen ook een "holteren leene rontzomme
de stadt muyren" gemaakt, op kosten van de bevolking van Kessel
en andere dorpen. De lengte van de muur werd toen 10.232 voet gemeten.
Ze bleven tot:14 mei 1605: na uitbetaling van hun soldij (uit eigen
beurs door Spinola! ChR) zijn de laatste gemutineerden uit Roermond
vertrokken naar Diest, en hebben hun standaard geschonken aan de
Graaf van Fontenoy."Nadat de gemutineerden uit getrokken waren is
er uit de hemel een zó grote en "continuele" stortregen gevallen,
zoals sinds mensenheugenis niet gehoord of gezien is! Waardoor alle
vuiligheid en stank, die in de stad zeer groot was, verdreven is
geworden. Zo dat het schijnt dat het een wonder en benedictie van
God is geweest, want zonder twijfel was er anders een grote sterfte
gekomen. Over de 12.000 gemutineerden waren uit Roermond vertrokken.
" Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim |
1605:
|
30
juni: De pest uitgebroken naast het logement van Z.E. den Gouverneur.
Hij wijkt uit. |
| |
3
november: Wachthuizen:
De Craenpoort, De Mert, Speulport, St.Johansport, Muurkensport,
Kattentoren, Nielderport, Scheuerstein, Swartbroeck, De Bress, Eselsport,
St.Franciscus, Brugport, In de Voerstadt, Den Cuijer op den Toeren. |
| |
17
november: Pestmeester Paulus Hullen cremer van Randeraede ad 10
gulden per maand, huishuur en een kar kolen, naast belooning van
de kranken. Op de 19e wordt hij benoemd |
1606:
|
15
juni De Stukken geschut die aan het Stadhuis staan, zullen weder
naar de wallen gebracht worden, om er zich in tijd van nood mede
te helpen. De geschutpoorten zullen nagezien worden. |
| |
7
december De schade door het logeren van de Marquis de Spinola
aangericht bij Johan van Campen wordt opgenomen door Gerardt Kochs,
Rohe en Vosterman.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
Ambrisio Spinola, Markies de Los Balbazes (1569-1630):Hij was
een Spaanse generaal, die in 1602 in opdracht van Philips II naar
Nederland kwam om een expeditie naar Engeland voor te bereiden.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog was hij de tegenstander van Maurits
van Nassau. In 1629 werd hij gouverneur van Milaan en vocht daar
met de Fransen tegen Mantua. Zie ook 1625.
Beurskrach
te Genua verlamt het offensief van Spinola, die de koninklijke
troepen grotendeels uit eigen middelen betaalde; in het zelfde
jaar beginnen bedekt de besprekingen die tot een wapenstilstand
en vervolgens het Twaalfjarige Bestand lijden. |
1608:
|
7
juli: Het 12 jarig Bestand wordt afgekondigd. (de Treves genoemd) |
| |
17
juli: "Alzoo bewezen is, dat de muntmeester Nederhoven op het cleijn
geldt als op de peerdtgens en stuijvers volgens alde ordonnantie
niet zonder schade heeft kunnen arbeiden, wordt hem eene andere
toelage gegeven. Het Peertgen heeft gehalden 3 penningen 18 green
fijn zilvers er kwamen 100 stuks uit der Trois mark. En 't selvige
zal halden 3 penningen 12 green fijn en in gewicht 108 uit het Trois
mark. De stuiver heeft gehalden 3 penningen fijn en 120 stuk zal
worden 2 penningen 18 green fijn en 128 stuks.
"Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
Op
31 juli offerde men te Scherpenheuvel een zilveren beeld van Sint
Christoffel ter afwering van de pest, die de stad teisterde.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1609:
|
9
april Aan de Minderbroeders voor assistentie van hun "gemaekten
en opgerichten crucifix" een dobbel ducaat. Dit zal hoogs waarschijnlijk
het nog bestaande groote Crucifix zijn in de Neerstraat. |
| |
30
juli De Stad zal de vertering van Z.Hoogheid Graaff Hendrick, Aurelio
Spinola en den Secretaris Virago, in den Gouden Leeuw gemaakt, betalen. |
1610:
|
14
januari Landrentmeester is Ido Grammaije. |
| |
4
maart Gulicksche oorlogen genoemd. |
| |
22
april Al diegene, die van buiten hier komen wonen, en zich "niet
willen der Christelicher Catholicher Religion en ordtnungen gemaess
halden", zullen binnen 14 dagen vertrekken na insinnatie. |
| |
12
augustus: tarief der Bodenlonen:
Naar: Brussel, Antwerpen, Mechelen 8 gulden
Naemen, Sherenberge 6 gulden
Coelen, Nijmegen,`s Hertogenbosch, Luik, Grave 3 gulden,10 stuivers
Maastricht, Aecken, Gulick, Gelre, Nuijs 2 gulden,10 stuivers
Stralen, Wachtendonk 2 gulden
Venloe, Erclents, Stockum, Sittart 1 gulden,2 stuivers
Weert,Wassenbergh,Vucht,Maaseijck,Hinsberg,Susteren 1 gulden
Elmpt 15 stuivers
Montfort, Dalenbroeck 11 stuivers |
| |
7
september:de eerste steen van de (nieuwe)Kapel O.L.V.in't Zand gelegd. |
| |
16
september: De Magistraat belast de vleeschhouwers, zoo inheemsche
als uitheemsche geen onzuiver of ongezond vleesch van kuchende,
longzuchtige of dergelijke crancke beesten te verkoopen, noch de
long, strot of lever in het hamelvleesch mede te wegen. |
| |
23
december: Door het oprichten van de School der Jezuiten zijn de
rector der school Guilelmus Melart (1601 gekomen uit Leuven) en
conrector Gerardus Isichrae op het stadhuis ontboden en "werden
mit presentatie aller beforderongh" bedankt. Op 24 januari stichting
Jezuiten-College. |
1611:
|
31
maart Colonel de Lamotterie verblijft te Roermond. |
| |
2
april Zijne Hoogw.Jacobus a Castro, bisschop, zal naar Roermond
komen resideren. Het Bisschopshof is voor de Paters Jezuiten ingeruimd;
Colonel de Lamotterie zal nu zijn logement afstaan ten behoeve van
den Bisschop en in Sautelands huis gaan wonen en deze in van Wessems
huis in de Sint Jansstraat. De schoolgebouwen der Jezuiten lagen
in de Lombartstraat (later Jezuitenstraat)
De 19e mei wordt Bisschop Jacobus à Castro ingehaald. |
| |
14
juli De Nuntius Apost.Bentivoglio te Roermond.
(Guido Bentivoglio (1579-1644) was door Paus Paulus V in 1607 naar
hier, en in 1617 naar Frankrijk gestuurd, om de problemen tussen
de Catholieken en Hugonoten op te lossen. In 1621 werd hij Cardinaal,
en was bevriend met Paus Urbanus VIII, die hij zou zijn opgevolgd
als hij niet tijdens het conclaaf (na overlijden van Urbanus VIII)
plotseling was overleden ! uit:de Catholieke Encyclopedie deel
II ) |
| |
25
augustus Overlijden van Stadhouder Graaf van de Bergh.19 oktober
Graaf Frederick van de Berghe ingehaald als Stadhouder van het Vorstendom
Gelderland. |
| |
21
oktober: "Lodewick Pylandt, Gerard van Schin, en Derick Custers
moeten dadelijk uit de stad vertrekken met hunne familiën binnen
8 dagen. Deze personen zijn tot Wassenberch in de geusepredicatie
geweest en zijnde deswegen met Rechte geconnueveert, hebben Ihre
verdamte secte gerechtelijck willen staende halden.
" Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
1613:
|
7
februari: "Met Johan Hompesch boekdrukker veraccordeert, dat men
hem voor acht Tomis Cardinalis Tusschy, soe hij aan de Stadsbibliotheek
geleverd heeft, zal hebben de somme van 165 gl. Ruremundsch in acht
jaren te betalen. Opera Cardinalis Tuscy. Jan Hompesch krijgt het
boekbindersambt, omdat hij hier een burgerkind zal trouwen. Hij
zal geven aan de stad voor 125 gl. boeken aan de stadsbibliotheek.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
HEKSEN:
Na mislukte oogsten, besmettelijke ziekten onder het vee, zoals
de runderpest, en nogal wat geboortes van "mismaakte" kinderen
e.d. in Gelre en Gulick dacht men dat dit een straf van God was
die vertoornd was over de "toverijen" in deze streek. Met als
gevolg dat in de week van 24 tot 30 September 64 heksen werden
veroordeeld tot de brandstapel.
"Daar woonde
een van de overste tooveresse binnen de stad van Roermond, genaamd
Tryntje van Zittert, die had een dochter omtrend 12 jaar oud,
die ze mede in de duivelse leer deed oefenen, zo dat ze die "volcomelicken"
kon. Dit dochtertje door haar jongheid liep nog dagelijks met
de kinderen op straat te spelen, en begon op het laatst ook enige
van haar kunsten onder de kinderen te doen. Te weten: Het spoot
uit haar mond geld, garen, lint, spelden, naalden spijkers, stenen,
koper en kwaet ijzer, zodat de andere kinderen zeer nieuwsgierig
toekeken, en riepen hun ouders om dit wonder te zien, die ook
met grote verwondering deze kunsten bekeken. Waaronder, alsof
God dit wilde hebben, er een van de Magistraat was, die achterdochtig
werd en het de Officier aandiende, die niet lang wachtte. Hij
nam het meisje gevangen en bracht het voor de Raad, waar zij de
zelfde kunsten deed. De Magistraat vroeg haar wie haar zulks geleerd
had. Zij antwoorde: "Daar stond een man met een rood mutsje van
rood fluweel op zijn hoofd, die wees met zijn vinger op zijn mond
dat hij zwijgen zou. En dat was de Duivel." De Officier dreigde
haar te slaan en in boeien te sluiten, en van angst heeft ze toen
bekend van haar moeder. Daarop ging hij terstond, het was de 24
September 1613, en nam de moeder gevangen. Ze "ondersochten se,
ende wilde niet lyden, zy wert gepynicht, ende beleet" dat er
te Ool, een dorp niet ver van de stad, ene Meester Jan woonde,
die "vaendrager van de toovenaers ende tooveressen" was. En ze
bekende dat ze de toverij wel 24 jaar gedaan had, en wel 41 kinderen
dood getoverd had, met 3 mannen, 7 vrouwen, zonder de beesten
en de vruchten. Zij bekende noch 10 toveressen, die samen met
Meester Jan van Ool gevangen werden genomen. De eerste toveresse
werd 4 dagen na haar gevangenneming verbrand, en haar dochtertje
werd in een klooster gevangen gezet. Deze M.Jan van Ool werd onderzocht,
gedreigd met pijnigen, en heeft toen veel kwaads bekend. Hij was
een beroemde meester, en genas degene die betoverd waren, daarvoor
had hij een verbond met de duivel gesloten. En als hij 10 mensen
genezen had moest hij de elfde dood toveren. Dit had wel 16 jaar
geduurd, zodat hij over de 150 mensen om het leven had gebracht.
Gestolen goed deed hij met duivelse kunsten terug komen. Mensen
die uit het land waren deed hij in hun gedaante in een spiegel
verschijnen. Hij bekende nog 41 toveressen, waarvan er 10 binnen
Straelen woonden, 11 binnen Roermond, 15 binnen Wassenberch, en
5 binnen Swalm(en), dorpen nabij de stad. De Magistraat van Roermond
liet overal weten dat elk de zijne gevangen moesten nemen, gelijk
ze deden. De voornoemde bekende nog dat hij zijn vrouw had willen
overhalen tot de duivelse toverijen. Maar zij wilde hem geen gehoor
geven, hem onderrichtende in Gods woord. Hij heeft toen, omdat
hij bang was voor verraad, zijn vrouw met een bijl in stukken
gehouwen, en de stukken in een stinkende put geworpen, zeggende
dat zij was weggelopen. Waar hoorde men desgelijken ? Zijn straf
werd uitgesproken zijnde: levendig tot polver verbrand te worden.
Dat ook geschiede. De andere toveressen bekenden veel kwaads gedaan
te hebben, en veel kinderen dood, kreupel en lam getoverd hadden.
Ook mannen en vrouwen die leven noch sterven konden en in grote
ellendichheid waren. Haren en "padden gerey" spugend. Sommigen
hebben hun eigen vader, moeder, man, kinderen, broers en zussen
of hun buren betoverd, zodat die gaan noch staan, leven noch sterven
konden. Hiertoe dwong de duivel hen. De wijze Magistraat beval
toen dat er elke dag twee verbrand moesten worden tot de laatste
toe. Het welke zo geschiede binnen Roermond, Swalmen en Wassenberch.
De Magistraat van Straelen hebben dat ook gezien en hun gevangenen
onderzocht, die ook veel kwaads bekenden, zeggende: Hadden we
hier nog een jaar mogen wonen dan zouden wij het hele land "woest
en vol grouwels" hebben door onze toverij. Zij bekenden ook dat
ze mannen, vrouwen, kinderen, en dieren dood getoverd hadden,
en vruchten op het veld bedorven, ja door duivelse dwang haar
vader, moeder, broers en zussen, en ook haar onschuldige kindertjes
niet gespaard. Zij bekenden dat er bij Straelen een vroedvrouw
woonde, die Entjen Gillis heet, in het dorp Heringen, en die een
princes der toveressen was. De voornoemde magistraat van Straelen
hebben de Officier van het dorp gelast haar te vangen, wat hij
terstond deed. De voorzichtige Magistraat van Straelen hebben
volgens de gewoonte van het recht, de voornoemde toveresse veroordeeld
tot het "aen staken tot polver gebrant te worden" zo ook geschiedde.
De voornoemde vroedvrouw princes der toveressen werd door de wet
onderzocht; ze bekende meer kwaad dan enig van de anderen, dat
ze de toverij 33 jaar beoefend had, en dat ze om-en-nabij de 40
bevruchte vrouwen met hun vruchten had dood getoverd, en wel 150
onschuldige nieuwgeboren kinderkes, zoals zij ze bij de geboorte
ontving. Betoverde de vrouwen, dat zij (nadat ze jaren en dagen
in grote misere gelegen hadden-"dat een steenen hart mocht ontfarmen-)
den dood moesten besueren" Zij had haar man en kinderen ook door
toverij om den hals gebracht. Ze gaf de kraamvrouwen duivels vergif
te drinken, en meer van dat kwaads. De Magistraat van het dorp
hebben haar zonder genade veroordeeld levend aan een staeck te
verbranden, zo ook geschiede. Ze had grote spijt van haar zonden,
en riep menigmaal God aan om gratie. Alzo hebben deze voornoemde
64 toveressen met hun vaandrager Mr.Jan van Ool, hun boos leven
beeindigd.Hebben volgens bekentenis wel over de 600 onschuldige
jonge kinderkens, en over de 400 oude lieden zowel mannen als
vrouwen, en meer dan 6000 beesten, zoals varkens, paarden, schapen,
etc. dood getoverd. Wel 50 morgen land en 200 boomgaarden bedorven,
zodat zij geen vruchten konden voortbrengen. Daar niet meegeteld
ander kwaad, dat hier wegens tijdgebrek weg is gelaten, evenals
de namen van de voornoemde misdadigers."
De schrijver van deze kroniek was het hier helemaal mee eens,
en voegd nog toe:
"Noch zynder ongoddelycke menschen, die seggen, dat tooveren een
vrye conste is, ende sonder sonde geschiet, ja vragen noch waert
geboden is dat mense dooden soude. Ic segghe contrarie dat het
een duyvelse conste is, ende van God vervloect. Want God zegt
Exod. Cap.22, vers.18.De tooveressen en zuldy niet laten leven.
Ick meene, dat de vrome voorsichtige Magistraten ende Justitie
van God ingeset zyn als wachters over onse zielen, om tgoede te
beschermen ende tquaet te straffen.
"Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v.Nettesheim |
1614:
|
Soldateninlegeringen. |
| |
8
juli: "Daar in het vorig jaar het onuitsprekelijk groot onweder
en tempeest veel schade aan de Moderkirche gedaan heeft, bijzonder
aan het Gewandmakerskoor, wordt accoord gemaakt met Mr.Lodewick
Turffkuijl, dat ingeval er reparatie aan het werk komt, dat op zijn
kosten zal zijn."(Zie ook 1615)
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
7
augustus: "Is aan Geertruij Hacken, wed. Mathijs Wolfs, verkocht
de gerechtigheid van den ingang van den Grauwen Toren mits conditie,
dat zij den inganck boven zal toewelfen en de tegenwoordige, ter
zijden van de Grauwen Toren, zoo diep laat maken, dat men bekwamelijk
onder het welfsel door zal kunnen gaan, en in en uit den toren gaan,
en zal boven de voorseijdetrappe een sterck gespan met eine deure
gelijck der aerden ende daer boven eene leuve (luifel) laten maken
en dit alles onderhouden, waarvoor zij geeft 3 rozennobels.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
1615:
|
22
april: "De schouwende sieckte (pest) is hier. De burgers zullen
hunne deuren toe houden, waar ze is, en een bleeck (blikken plaatjes)
met de Soeten Naem Jesus sal geslagen worden." |
| |
17
mei: "Meester Andries Craenheck heeft aangenomen te maken een oxaal
tusschen de vier pilaren boven den wiewatersteen aen den hoogen
koor, te weten het grof werk als den grooten balk tusschen de twee
hoofdpilaren, item 7 balken tot dezen grooten balk en pilaren, tot
op den onderslach enz. voor 200 gulden."
(Zie ook 1614 Huidige Kathedraal) |
| |
26
juni: Is aan Tilman van Bree, Raed van Z.M., toegelaten op de plaats
van het vleeschhuys te maken een poort in den muur voor een coetswagen,
voor den tijd dat de heer Cantzler tevens in het huis, dat Den Leeuw
placht te heten, zal wonen. Na expiratie zal genoemde van Bree alleen
een deur mogen hebben. |
| |
Bevaring
van een Grind volgens Water-recht:
16 juli:
"Meester Gerardt van den Berge, momber der Stad Roermonde, de
heer Stadholder Gerardt Creyartz der rechten licentiaat, Schepenen
der selve stadt in afwezen van den scholtis Christoffel Braetz
en het Heuftgericht, zullen een steyn (plaat) bevaren met eenen
mistwagen geladen, met drie peerden van verschillende haren (kleur),
daarop de schepenen plaats nemen. Nelis van Rhede op het 1e paard,
van witte haren, en in den arm hebbende een flessche wijn ende
witte brood in eynem boesem, des morgens naer acht uhren in stygender
sonnen, mitten wagen fortgefahren van der stadt aenwasz off in
den water tot alle die vier raderen int water stonden, en alsdoen
stille gehalden en de flesch en 't wittebroot aen Ecken van Oever,
zoo op 't middelste paart wesende, eenen bruynen, gelanght, zynde
het derde peert eenen schimmel ende nadat beyde gegeten ende gedronken
hadden, is hij verder gevaren tot in het midden van den water,
en hebben daar weer gegeten en gedronken, en voorts gevaren tot
op den Steijn offte land, mitten peerde, staende de raders nog
een deel in het water, weer aten en dronken en daarna gevaren
op het hoogste van den Steijn of Greendt, paarden uitgespannen,
latende den wagen met mist op het hoogste staan, heeft na bepoting
met eenige rijser posessie genomen, daarna zijn de heeren op hun
aanwas gegaan, is afgevraagd of de bevaring te recht geschied
was, daarop hebben de heeren verklaart, dat de bevaring te recht
en naer waeters rechten geschied was; vervolgens heeft de momber
den H.Stadhouder en Heren bedankt en ihre gerechticheyt gepresenteerd
ende gegeven. En is dit alles geschied in de tegenwoordigheid
van de volgende onpartydige getuigen, daartoe geroepen en gebeden
Heer Willem van der Heggen, priester, Gerardt Schepers, tot Niell
(Maasniel) geboren en wonend, Hendrick Coeninck, id. , Jan van
Kessel wonende in de Graafschap Horn, Reynken op 't Maldt, te
Niel wonende, Jan. Bapt en Jan. Baptist Doria, soldaten, Jan van
den Broecke, rentmeester te Horn, Johan Vogels, wonende te Horn,
's morgens zeven uur; de griend lei aan den Holtgriend bij des
Stads aanwas en des Voogtsgriend.
16 juli: Hiertegen werd door den Erfvoogd geprotesteerd, toen
hij eenigen van den Magistraat tegenkwam, tusschen de poort en
de Markt. Namelijk Burgemeester Butkens, Peijburgemeester Dierick
Coex, Jo.Hoeuffs, Wachtmr.Staveren, Licentiaat Severen, Secr.Rijckenroij,
ende Adolph van der Smitsen.
17 oktober: Bevaring van een Grind bij het Haeteboer door Scholtis
Christoffel Braetz, Johan Arnolt van Horpusch, Arnolt Hoeuft schepenen,
Renier Vosterman, Dederick Cocx ende Peeter Royen, Raedsverwandter.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden
|
1616:
|
Aan
den Capelaan Jacob Carisius wegens zijne diensten toen de "schouwelijcke
sieckte" hier was, een voeder kolen gegeven.(23 juni 1617 Wordt
hij Pastoor van Montfort)
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
13
oktober Te confereren met Hendrick Aelmans over de schade, door
de afvallende stenen van de Grauwentoren, aan zijn huis veroorzaakt. |
| |
22
december Herstel van de Kathedraal. |
1617:
|
De
Grauwe toren wordt wegens bouwvalligheid geschoord. |
1618:
|
7
juni In Roermond ligt een Waalsche Compagnie. |
| |
30
jarige oorlog. (1618-1648)
Begin: Godsdienstoorlog - Einde: Europese machtsbotsing.
Ontlading tussen Rooms -Katholieke en Protestantse Staten, Landstenden
en Vorsten, Rijkssteden en Keizer, Habsburg en Frankrijk. |
1619:
|
20
juni "Wijl de affuiten der stukken op de wallen verrot zijn en het
ijzerwerk onderkomen is, zal al het geschut in het Bussenhuis achter
de Meelwaag gebracht worden." |
| |
Stad-en
Landsrechten:
19 september: onder de aartshertogen kwam nog een groot en gewichtig
werk tot stand. De vaststelling en verzameling van het Landrecht
in één Wetboek. Men sprak vóór die tijd recht volgens de oude gewoonten
des lands en de oorkonden der voorvaderen, zodat er geen eenheid
was en er weinig samenwerking kon zijn. Reeds onder Keizer Karel
V en onder Filips Uwens, de landsyndicus Tilman van Bree met de
raadsheren. Wat wij het Burgerlijk Wetboek noemen, was met het Strafwetboek
verenigd. Het wetboek voor het Landsrecht was voor die tijd voortreffelijk
ingericht. Het werd voor de eerste maal te Roermond bij Johan Hompesch
op 17 mei 1620 uitgegeven en later dikwijls herdrukt o.a. bij Caspar
du Prè in 1665 te Roermond en in 1679 bij Johan Frederik Haegen
te Arnhem. Sommige exemplaren waren voorzien van de portretten der
aartshertogen. Tot aan de Franse revolutie zijn deze Stad-en Landrechten
de veilige gids geweest voor de rechtsprekende collegiën. Overal
heerste gedurende bijna twee eeuwen éénvormigheid in het recht.
Uit: Roermond 700 jaar |
| |
5
oktober De Compagnie van Grobbendonk komt hier. |
1620:
|
2
januari Johan van Swaenenbergh, in de voorstadt zal herberg gaan
houden. Verbod op de verkoop van Luijcksch bier. |
| |
28
februari: "Conrard Janssen van Venlo op de Kerkstraat zal de koperen
rollen voor het uurwerk gieten en voor elk pond 4 1/2 stuiver hebben.
De rollen wegen 98 pond. Hij zal ook eene klok der moderkercke hergieten.
Hem wordt aan klokkensprijs gegeven 154 H., boven het gescheurde
klokske, dat 314 K gewogen heeft. Op de klokke zullen deze woorden
staan: "Jesus heit ick. Die doode roep ik. Die levenden vergader
ik ". Dat gegoten klokske weegt 494 pond.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden
(Zie ook 2 april 1622) |
| |
9
april: Veraccordeerd met den scholtis van Echt, Gerard Graus, Secretaris
van zijne Excellentie, zal geven voor den rosmolen in de Munsterstraat
naast zijn huis 1000 gl. De staat behoudt twee der grootste molen-steenen
en die twee quermeulens.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
27
juni Baron D'Esclabecq met 119 kurassiers hier, en gelogeerd bij
Arnold Bisschop in den Eenhoorn. |
1621:
|
Filips
III en Aartshertog Albrecht overlijden.Isabella blijft landvoogdes,
en Philips IV wordt Koning van Spanje. |
| |
14
januari Er worden 30 brouwerijen geteld in Roermond (exclusief de
geestelijke brouwerijen)! |
| |
25
februari Nu de Treves (= 12 jarig bestand) afloopt, zal een inspectie
gehouden worden over den verdedigbaren toestand der stad.18 maart
Er zullen nieuwe poorten gehangen worden, de stadsmuur wordt gerepareerd;
de Ezelspoort zal het eerst gerepareerd worden; de Duistere poort
of casematten daarbuiten, zal men toemetselen, de grachten uitgraven. |
| |
22
mei Zeven compagnieën Spanjaarden alhier. Ze vertrekken 23 augustus
naar Kerckhoven. Van april tot 2 september is Overste Bentinck met
94 man hier. In december kwamen 3 compagnieën ruiters binnen de
stad. |
1622:
|
27
januari De Nachtherbergiers moeten schriftelijk opgave doen van
de logeergasten. |
| |
3
februari Hoogwater en ijs. |
| |
Legers
in Roermond (klein voorbeeld):
9 februari is de commissaris generaal van de cavalerie Ochoa Gomes
met de twee andere compagnieën uit Roermond vertrokken.
10 februari kwamen 2 compagnieën Cavaleristen in Roermond.
20 februari is de kapitein Frontenoy met zijn volk binnen Roermond
gekomen. Op die zelfde dag zijn van de compagnie van Marten Bentinck
honderd mannen uit Roermond naar Venlo vertrokken.De laatste februari:
graaf Hendrick van den Bergh kwam voor het eerst na de overgave
van Gulich weer in Roermond, en werd gefeliciteerd door de magistraat
en met vis vereerd.
Op 9 en 16 maart is de compagnie van kapitein Jeronimo Nympho binnen
Roermond gekomen. Hij werd gelogeerd bij juffrouw Hillen tegen vergoeding,
en de vaandrig Octavio Nympho bij Anna van Straesborch.
De 11e mei is de voornoemde compagnie weer vertrokken, en op dezelfde
dag kwam in hun plaats kapitein Thomas Preston en kapitein Arture
Ovel, Ieren, van het regiment van maestro de campo de Graaf van
Thiron. Preston logeerde bij juffrouw Hillen (zijn compagnie was
89 personen sterk) en de vaandrig logeerde bij jufrouw Baerel (op
de Pastoorswal). Kapitein Arturo Ovel was gelegerd in de kerktoren.
(zijn compagnie was 84 personen sterk)
De 4e november kwam de compagnie van kapitein Daelmont van het regiment
van de hertog van Arschot binnen Roermond. Kapitein Daelmont was
gelogeerd in Wissems huis aan de St.Janspoort, en de luitenant bij
Hendrick Smidts, de vaandrig bij Mathys van A.
Op 10 december is de heer Marquis Spinola van Roermond naar Maastricht
vertrokken, nadat zijne excellentie vijf weken in Roermond had gelogeerd.
Men had tegelijkertijd ook het gevolg van zijne excellentie geaccommodeerd,
evenals Don Gonzales de Cordua generaal van het leger van zijne
majesteit in de Palts, de Graaf van Salisar, zijne excellentie de
Stadhouder Graaf Hendrick van den Bergh, de Baron van St.Jean, Don
Mendo de la Queve, Augustin Spinola, Don Christopher Coloma, de
coronnel van de Ieren, Marquis de Surdin, de Auditeur Generaal met
verscheidene andere grote heren, allen met hun gevolg.
19 december zijn de beide compagnieën van Preston en van de kapitein
Arture Ovel, nadat zij zich zeer goed gedragen hadden, uit Roermond
vertrokken, en kwam in hun plaats twee andere compagnieën voetvolk
van de Markgraaf van Brandenburch, te weten kapitein Romrodt, 69
personen, en de andere compagnie was van de luitenant coronnel.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim |
| |
2
april: (zie ook 1620) De Magistraat komt overeen met François Raele
en Simon Brochar zullen de groote klok, die onlangs gebarsten is,
hergieten. De klok in stukken geslagen heeft gewogen 6769 pond,
daarbij gedaan van de oude vuijrklok 399 pond, te samen 7762 pond.
De klok is in 't gieten mislukt, is aan spijs in de aarde teruggevonden
7120 pond, hierbij fijn tin gedaan 99 pond. Na het hergieten aan
spijs gevonden, die over was 775 pond, behalve nog eenige slechte
stof.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
7
april: De orgelmaker Meester Johan Schaden van Saust heeft den nieuwen
orgel in de Parochiekerk gemaakt.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
Schutterij:
Ieder jaar hielden de schutterijen een wedstrijd: het Konings-schieten
genaamd. De winnaar werd Koning genoemd. Als iemand dat drie keer
achter elkaar gelukt was werd hij Keizer. Dat was een zó grote eer
dat in het "Verdrachsboek der stad Roermond" op 9 juni werd vermeldt:"Jan
van Oist, Keizer van de Cremerschutterij, krijgt vrijdom van soldatenlasten
en wacht". |
| |
24
oktober: Alsoo er kwade tijding gekomen is, dat de Bisschop van
Halberstadt en de Graaf van Mansfelt met hun leger bij Gennep gekomen
zijn, worden aan de Minderbroeders op hun verzoek 6 dobbel haakbussen
met polver, looten en lonten, toegezonden, om daarmede defense te
doen op den toren achter hun Convent. De sleutels der poorten bij
de Burgemeesters, die 't kortst bij die poorten wonen nl die van
de Opperpoort bij Jonker Horpusch, van de Muerkenspoort bij Burgemeester
Gerard Creyarts, schepen, van de Nielerpoort bij Burgemeester In
de Maen, raedtsverwandten; die van de Zwartbroeck bij de Licentiaat
Holtbecker, schepen, en van de Brugpoort bij den Burgemeester Vorsterman.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
1623:
|
6
augustus: Hans Widman, geboortig uit Bohemen, wordt kourweechter
op den toren, iedere week 4 gulden, 's jaars twee karren kolen,
een mantel en om de twee jaar een peij, den noodige brand (=brandstof)
op den toren en zijn huishuur.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
De
23 augustus is zijne excellentie de Marquis Spinola weer met zijn
gevolg binnen Roermond gekomen. (wat de stad veel geld en moeite
kostte) |
1624:
|
5
september Pesthuis gemaakt aan de Crevelgraaf. Hiervoor wordt een
perceeltje gebruikt met den hof daarnaast aan het Gasthuis toebehorend
en aan den Godsboomgaard aanschietende.(=grenzend) |
1625:
|
Het
Pesthuis of de soldatenbaracken achter den Godsbongart zijn tot
aan de eerste verdieping gereed. (Heeft totaal 3000 gulden gekost). |
| |
Op
26 januari zijn de 2 compagnieën van de baron van Leden en van de
heer van Elteren, beide van het regiment van graaf Johan van Nassau,
binnen Roermond gekomen. De baron van der Leyden was in Frans Creemers
huis naast de wacht ondergebracht, zijn vendel was met de officieren
107 personen sterk. De luitenant logeerde in Jan Duytsch huis achter
de muur, de vaandrig bij Hillebrandt Holtman. De heer van Elteren
logeerde in Wissems huis in de St.Jansstraat, zijn compagnie was
160 man sterk met de officieren. De luitenant lag in de Eenhoorn
op de Markt. De vaandrig bij Beel Grommers. |
| |
De
15e juni heeft men binnen Roermond de verovering van de stad Breda
door Spinola gevierd. In het Prado Museum te Madrid hangt in zaal
27 een prachtig schilderij, geschilderd door Valazquez, genaamd
"The Lances" oftewel "De Overgave van Breda", waarop de overgave
van Nassau aan Ambrosio de Spinola!
Uit: Internet-site van het Prado-museum. |
| |
In
het archief Roermond (inv.nr.793) liggen stukken betreffende een
geschil met de stad Venlo over het vervoer van goederen uit de stad
Aken dat volgens een plakkaat moet geschieden over Roermond (en
vervolgens langs de Maas). |
1627:
|
De
Infante Isabella Clara Eugenia wordt bij hare aankomst te Roermond
op 17 juni feestelijk ingehaald. Zij ging het kanaal bij Venlo
bezichtigen. (De naar haar vernoemde "Fossa Eugeniana") Dit kanaal
moest, door de Rijn met de Maas te verbinden, de Rijn-Antwerpen
verbinding tot stand brengen.
"Den 17 juny
is hare durchluchte hoogheid de serenissime infante met groot
gevolg binnen Roermond gekomen, om de nieuwe vaart of kanaal te
bezichtigen, en was gelogeerd in de abdij van onze lieve vrouwe
Munster, alwaar de regerende burgemeester Bosman haar de stadssleutels
presenteerde in een rode sluier, dewelke hare hoogheid wederom
in zijn handen legde, zeggende dat zij die hem wel toevertrouwde.
De Kardinaal werd bij de bisschop ondergebracht, en zo ieder "naer
advenant" en voorts werd het gevolg ondergebracht bij de heren
kanselieren en raden en de gehele magistraat van Roermond.En zo
tot het "defroyement" van hare hoogheid, zowel voor het hier komen
als voor het wederkeren in juni, goedgekeurd 10.000 gulden, waarvan
de quota van de stad 282 gulden en 2 1/2 stuiver bedraagt.
""… op welke
reis zij den 17de juni te Roermond kwam, omringd van een schitterend
gevolg, waartoe ook de kardinaal de Queva en de markies Spinola
behoorde. Van hier begaf zij zich over Venlo naar Gelder, waar
zich de burgerij in het geweer gesteld had en haar feestelijk
ontving (zie hiervoor de stedelijke rekening) vergezeld van hare
hofstoet en onder de hoede van 30 ruiters en 200 man voetvolk
bevoer zij daarna met kleine vaartuigen het kanaal tot Rijnberg.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v.Nettesheim
Verslag in
de Recesboeken van de staten van het Overkwartier:"Alzo hare doorluchtige
Hoogheid de Serenissime Infante van Spanje Isabella Clara Eugenia
met de navolgende heren: de Kardinaal de las Cuenas, de grote
elemosinarius wezende de Aartsbisschop van Caesarea en de broer
van de Baron van Balencon, zijne excellentie de Markies de Spinola
etc., de Graaf van Gamelera Octavio Visconti, als overste stalmeester
van hare hoogheid, de twee hofmeesters monsieur de Dandelot en
de Graaf d'Esterres, de Graaf van Hoogstraten, de heer audiencier
Verreyken en de Secretaris van de Raad van State Dellafaille en
meer andere heren, en een groot aantal dames en o.a. la Comtesse
de la Fere dienende in plaats van de grote hofmeesteres, en ook
die in de carosse van hare Hoogheid op deze reis gezeten hebben
zoals la Comtesse de Gamelera, la Markiezin de Maranay, Madam
de Palant, Madam de Montmorency, Mlle.de Hoogstraten, Mlle.de
Balencon en meer andere grote gezelschappen. Ze werden geëscorteerd
door 16 compagnieën paarden en twee regimenten Spanjaarden. En
ook nog de menigte andere "heerwagens". Ze kwamen de 17e van deze
lopende maand juni 's avonds onverwachts in Roermond aan vanuit
Diest (alwaar Aartshertogin Isabella op bedevaart te Scherpenheuvel
was geweest). Voornemens naar Venlo, Gelre en Rijnberck te reizen,
om het nieuwe kanaal, dat van de Rhijn bij Rijnberck tot de Maas
bij Venlo wordt gegraven, te bezichtigen. En omdat dit de eerste
keer was dat hare doorluchtige Hoogheid hier in dit Vorstendom
kwam, hebben de Heren van de Ridderschap en de Steden het hoognodig
en goed gevonden, als gehoorzame vazallen en onderdanen haar te
"defroyeren", en zijn de Burgemeester en Schepenen en de Raad
der Stad Roermond gezamenlijk met de burgerij "altemael fraeij
in 't gewher ende in squadron" hare doorluchtige Hoogheid buiten
de stad tegemoet gegaan, en haar nederig gefeliciteerd en haar
de Stads-sleutels aangeboden. (evenals later de Burgemeesters
en Raden van Venlo, Gelre en Straelen met hun burgers gedaan hebben)
En toen hare Hoogheid de volgende dag van Roermond naar Venlo
vertrok, zijn de Heer van Hoensbroeck als Erfmaarschalk van dit
Vorstendom en de Drossaert van Straelen haar op de Roevers-heide
tussen Roermond en Venlo tegemoet gekomen, alwaar de heer Erfmaarschalk
hare Hoogheid feliciteerde met haar Vorstendom. Hare Hoogheid
bedankte hen hartelijk voor hun onderdanige "presentatie", en
reisde vervolgens naar Venlo, van waar zij de volgende dag door
Straelen naar Walbeeck langs het kanaal is gereden tot Gelre.
En de volgende dag, zondag, na de kerkdienst bijgewoond te hebben,
ging ze verder langs het voornoemde kanaal en de forten die daar
langs lagen tot Rijnberck, vanwaar zij dezelfde dag 's avonds
weer te Gelre terug kwam. Ze ging de volgende dag via Straelen
weer naar Venlo, al waar zij het middagmaal nuttigde, en kwam
's avonds weer in Roermond aan, met de voornoemde Heren de Erfmaarschalk,
Heer zu Geleyn, de Heer zu der Horst en de Heren tot Elmpt Jonker
Daniel en Jonker Hans Hendrick, en de Heren tot Hillenrae en Blienbeeck,
de Gedeputeerden der Steden Roermond Licentiaat Bossman als ritsburgemeester
en Licentiaat Moeits, en van Venlo de Burgemeesters Dart en Daem.
Ze verzochten de volgende dag om audiëntie op het Munster-klooster
(waar hare doorluchtige Hoogheid samen met de Markies de Spinola
logeerde), wat ook werd ingewilligd. De Heer Maarschalk, namens
het Vorstendom, heeft in alle onderdanigheid "geremonstreert het
groot contentement der onderdaenen in desen quartier", en het
speet hen dat zij dat niet beter konden demonstreren, zeggende
dat de oorzaak daarvan de "uyterste verderffenisse ende armoet"
van de onderdanen was, hopende dat hare hoogheid zelf door haar
aanwezigheid "dieselve genouchsaem sal hebben geremarqueert, ende
alsoe mit haere bermhertige mitlijdelicke genedichste oogen aensien
ende in voirvallende occasie alsoe soulagieren, dat sij die uyterste
disperatie ten minsten solden ontgaen moegen, waerdeur haere hoicheit
hun solde verobligeren te bidden voir haere prosperiteyt ende
lanck leven", en dat in kwaliteit van haar onderdanige en gehoorzaamste
vazallen en dienaars. Waarop hare doorluchtige Hoogheid in effect
genadig heeft geantwoord, dat zij hen zeer bedankte voor de gedane
demonstratie, en ze zeer aangedaan was, en dat men er zeker van
kon zijn, dat zij waar nodig, zo veel mogelijk de miserie van
dit Kwartier behartigen en "soulagieren" zal. Waarna de Heer Erfmaarschalk
haar in het particulier recommanderende het ambt Gelre (waar het
kanaal schier middendoor gegraven wordt) als het allermeeste ja
bijna in de grond bedorven zijnde, door de inlegeringen van de
voorgaande jaren, evenals andere doortochten en terugtochten van
oorlogs-volk. Waarop hare Hoogheid antwoordde: "Las tierras quc
se tomaran se pagaran" wat betekent dat de "afgegraevene" erven
betaald moeten worden. Waarvoor de Heer Erfmaarschalk hare doorluchtige
Hoogheid bedankte, en er aan toevoegde dat het niet alleen ging
om de afgegravene erven, maar ook om de inlegeringen, doortochten
en terugtochten, en het uiterste verderf, waarop zij antwoordde
dat zij zulks in "sunderlinghe sorgen nemen solde" en daar na
met de "selven eenighe familiere proposten gehalden hebbende"
zijn de Heren met een grote "erbiedinghe" vertrokken, en zijn
daarna met hare Hoogheid in de "H.Goedesdienst" geweest. De voornoemde
heren boden aan haar na Sittard te vergezelschappen. Maar alhoewel
zij daar voor bedankte zijn de voornoemde Heren van de Ridderschap
wel tot op de Montfortse heide mee gereden, en daar van de paarden
afgestapt te zijn heeft de Heer Erfmaarschalk gezegd dat, nu hare
genadige Hoogheid hen bevolen had haar niet verder te begeleiden,
zij haar toch nogmaals alle prosperiteit en een lang leven toewensten,
en hoopten dat zij, als er vrede heerst of een langdurige wapenstilstand,
nog eens wederkomen zal in dit Kwartier. Haar daarbij verzekerende
dat zij "alsdan solden doen ende betoenen sulcke onderdaenige
demonstratie dat haere Hoogheid daer deur solden hebben alle genedichste
satisfactie". Waarop hare Hoogheid met vele woorden antwoordde
dat zij liever niets anders wenste dan rust voor haar arme onderdanen,
en "dattet aen haer nimmermeer en solde halden, dat die selvige
nijet solden werden gebracht in einen goeden vrede". Waarna men
hare Hoogheid nogmaals een gelukzalige reis wensten. De voornoemde
heren namen in "iisdem terminis" onderdanig afscheid van de Kardinaal
en de Markies die getoond hadden zeer tevreden te zijn over het
Kwartier, waarna de voorschreven heren "mit eine groote vertroistinge"
afscheid namen.
Uit: De Maasgouw 1879 blz.31 door J.B.Sivrè
(In 1633 neemt Frederick Hendrick Rijnberk, waardoor de nog
niet voltooide Fossa Eugeniana haar waarde verliest. Sindsdien
is de plaats steeds in Staatse handen gebleven.)
|
| |
16
juli Johan van Hinsbergen, schoenlapper, krijgt het huisken op de
brug om daarin te werken en met den portier der stad dienst te doen. |
1628:
|
27
juli: Inder tijds is deze Clarissen bij den bouw van hun Klooster
(Neerstraat) toegelaten 70 personen toe te laten; nu zijn er meer;
de Abdis zal zich naar het accoord regelen.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
19
oktober Pest. Bevel blikken op te slaan aan de geïnfecteerde huizen;
ook een pestdrank te maken en een kaars van drie pond te stellen
in de kerk van de Sociëteit Jesu, ter ere van Sint Ignatius. |
| |
23
oktober Bevel melaatsen te weren aan de poorten.Jan van Hove, melaat,
zal binnen een maand tijds naar Keulen gaan en van daar bescheid
brengen, hoe het met zijn ziekte staat.Er komt ook een nieuw reglement
op de vreemde melaeten. De stadsmelaeten zullen alleen des woensdags
en des vrijdags mogen omgaan. Zij waren voorzien van een "lazarusklep".
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Onderhandelingen
over een wapenstilstand of zelfs een bestendige vrede te Roosendaal.
Spinola is daarvan een grote voorstander, maar de zaak mislukt door
de overdreven eisen van Olivares, de eerste minister van Filips
IV. Spinola vertrekt naar Spanje om de regering te Madrid tot grotere
financiële inspanningen te bewegen. Hij slaagt niet en keert niet
meer terug in de Nederlanden. (Hij wordt weggepromoveerd tot gouverneur
van Milaan).Graaf Hendrik van den Bergh wordt zijn opvolger als
legercommandant.
Uit: Prisma Kalendarium. |
1629:
|
De
Nielderpoort zal men met aarde toe-bolwerken. |
1632:
|
Hendrick
van den Bergh loopt over!
Hendrik van
den Bergh en Warfusée, beiden legeraanvoerders in de Zuidelijke
Nederlanden, gaan in Den Haag hun diensten aanbieden om de Republiek
een aantal steden in de handen te spelen. Zij hebben een plan
om de Zuidelijke Nederlanden te verdelen tussen Frankrijk en de
Republiek, maar zij staan erop, dat in het Zuiden de uitoefening
van de Katholieke godsdienst geoorloofd blijft. Zij beloven Frederick
Hendrik een aantal vestingen in handen te spelen. (Venlo, Roermond
en Maastricht).
Uit: Prisma Kalendarium.
Het verraad van graaf Hendrik van den Bergh, Stadhouder van
het Overkwartier, en de graaf van Warfusée, beiden vertoornd over
volgens hen ondergane achteruitzettingen, maakte de kansen voor
Spanje om te behouden wat men had, nog slechter. Frederick Hendrik
maakte daarvan gebruik en veroverde Venlo en Straelen. Het geld
voor het verraad, zijnde 200.000 kronen en verdere vergoedingen
werden door de raadspensionaris Pauw te Venlo betaald. Ook was
daarvan het gevolg, dat Ernst Casimir Roermond ging belegeren,
dat op 6 juni 1632 werd veroverd. Hij zelf sneuvelde aan de Bress.
Vondel dichtte een lijkklacht op hem. De burgemeester Peter Bossman
gaf in dit beleg steeds het voorbeeld van een "manhaften" burgemeester,
maar door gebrek aan ammunitie was de stad niet te houden. Ze
werd door die inname Staats.
Uit: Gedenkboek Roermond 700 jaar.
|
| |
24
mei: Is Luitenant Woldenborch met de compagnie ruiters van zijne
excellentie Hendrik van den Bergh uit Roermond getrokken, en zijn
in de stad Gelre "gebilletteert" geworden. Hun bagage van vrouwen,
kinderen, koeien, varkens, schapen, hoenderen etc achterlatend in
Roermond. Die werden de 9e juni, na overgaan van de stad, naar Stevensweert
gebracht.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v.Nettesheim
|
| |
28
mei: Don Jeronimo Decio de la Croix vertrekt met zijn compagnie
ruiters uit Roermond naar Brabant.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v.Nettesheim |
| |
Het
Beleg van Roermond
2 juni Roermond wordt belegerd door Graaf Ernst Casimir van Nassau.(Die
tijdens deze belegering overlijdt.)Nadat van den Bergh ervoor
gezorgd had dat alle legers, die Roermond hadden kunnen verdedigen,
uit de stad vertrokken waren, waren er nog slechts ca 300 mannen
aanwezig om de stad te verdedigen. En natuurlijk hadden die ook
veel te weinig munitie.
3 juni Bisschop Jacobus a Castro, de heren van de cancelarij,
de heren van de rekenkamer, en de magistraat (behalve burgemeester
Bosman) gaan in overleg met Gouverneur Orsoy (=Leonardo Caraccioli,
die toen in de stad was) en Coronnel Ribaucourt. In de namiddag
ging Burgemeester Peeter Bosman, geassisteerd door de capitein
van de "burgerie" (Hendrick Bress) en zijn vaandricht Werner van
Ryckenroy, en ettelijke burgers, buiten de Brugpoort aent hoordewel
(een stuk grond buiten de brugpoort) om daar met gevaar van eigen
leven, beplanting te verwijderen, die het schieten vanuit de stad
bemoeilijkte. Staatse troepen die op het cruisgriend lagen probeerden
dat natuurlijk te verhinderen, en vaandricht Ryckenroy werd door
zijn oor geschoten. Daarmee was hij het eerste slachtoffer onder
de burgers.
4 juni Alle bovengenoemde colleges kwamen weer voor overleg bij
elkaar. En weer wilden de coronnel Ribaucourt en Gouverneur de
Orsoy zich niet overgeven. Evenals natuurlijk Ritzburgemeester
Peeter Bosman, die "sich gehalden ende gedraegen heeft int belegh
der stadt, gelyck eenen getrouwen, vigilanten ende manhaften burgermeister
te doen toe stondt, geduerich dach ende nacht sorge draegende
voir alletgeene tot defensie vande stadt was dienende". Terwijl
de colleges nog steeds aan het vergaderen waren ging de burgemeester
naar de markt om mannen te verzamelen, om de oververmoeide burgers
die de bress tussen de Nielder-en Zwartbroekpoort probeerden te
verdedigen af te lossen. (Waar zich een steeds groter leger van
de Staatsen had verzameld) Hij nam zijn "stocxken" in de hand
en riep: "Ick sal d'ierste sijn ende u luyden voirgaen, die den
burgermeister lieff heeft, behoirt hem te volgen" en is zo met
een deel burgers naar de bress gegaan. De raden van de colleges
en de geestelijkheid hadden besloten, gezien de uitzichtloze situatie,
zich over te geven aan Graaf Ernst van Nassau. Maar burgemeester
Bosman wilde eerst dat de Tienmannen, alle leden van de Gilden
en de gehele burgerij daarover moest mee beslissen. (wat ook gebeurde).
Het resultaat was dat Ribaucourt een schriftelijke overgave aan
Ernst van Nassau liet overbrengen. Maar in het geheim hebben Ribaucourt
en Gouverneur van Orsoy de briefjes weer onderschept. Dus moest
Ernst Casimir alles dubbel sturen, in de hoop dat er toch een
aankwam. En de colleges van de stad stuurden uiteindelijk maar
een geestelijke met de brieven. (Pater Prettano, de Gardiaan van
de paters Recollecten). Maar de onderscheppers konden uiteindelijk
toch niet voorkomen dat de stad zich moest overgeven. De hele
briefwisseling is uitvoerig weergegeven in de Kroniek de Stad
Roermond.
Op kermiszondag 6 juni wordt de stad overgegeven.
Op 6 juni is de maestro de campo Ribaucourt, rond de middag met
zijn volk en de 4 compagnieën van maestro de campo Carolo Roma
uit de stad vertrokken naar Rijnberg, "volgens d'articulen ende
d'attestatie hem meegegeven". Nadat Ribaucourt vertrokken was
zijn de heren princen van Orangien en de hoog mogende heren Staeten
der Verenigde Nederlanden in de namiddag binnen de stad gekomen.
De heer Ritmeester Randtwyck, als gouverneur, met nog 8 capiteinen
met hun compagnieën te weten: Philips de Nassau, ondergebracht
op het Munster, Peeter van Siel, sergeant major, ondergebracht
in Jo.Berhen's huis, Boswert van Brederode, ondergebracht in Hans
Jurgen's huis, capitein Lenin Calvart, ondergebracht in Frans
Cremers huis, capitein Carpenter, overste wachtmeester inden Carthuseren
convent, capitein Brunninckhausen, in Jo.Raven's huis, capitein
Delcan, in Straesborchs huis, en capitein Bronckhorst, ondergebracht
inden Cruysbrueren convent."En is syne princelycke Excellentie
des namiddags ook binnen Roermond gekomen, alwaar de zelve door
de regerende burgemeester en aanwezige heren van de magistraat
op de Markt de sleutels van de stad werden aangeboden. En nadat
zijne excellentie door de stad gereden was en de wallen had bezichtigd
ging hij weer terug naar zijn leger."Dan volgt nog een lijst van
17 punten waaraan de stad moet voldoen. (Kroniek)
Op 7 juni begint ook de belegering van Maastricht.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim
|
| |
De
Protestanten vorderen een kerk.
4 juli: de gereformeerden hebben gewapenderhand de sleutels van
de Heilige Geestkerk gevorderd, (Toenmalige Kathedraal) omdat ze
met de hun aangeboden kerk (de St.Joris-kapel) niet tevreden waren,
en hebben daar de volgende dag hun eerste dienst gehouden.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim |
| |
8
juli: Bode Driess opden Wyher en Jan Valburgh arriveren met 538
paspoorten voor de burgers. Zij werden, tegen betaling van zeven
schellingen, uitgedeeld. (Gardiaan van Roermond, Franciscus Pratanus,
was op 8 juni naar de "Serenissime infante" (Isabella) te Brussel
gezonden om paspoorten te vragen voor alle burgers en inwoners van
Roermond).
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim |
| |
9
juli: Drie soldaten die zich slecht gedragen hadden tegen hun officieren
en tegen de burgerij werden volgens krijgsrecht veroordeeld. Maar
door tussenkomst van diverse officieren, werd hen hun leven geschonken,
en werden ze tot de ezel veroordeeld ("ter exempel"), voor de duur
van twee uren op de Markt. Er bestaat een tekening van een zodanige
strafezel, waarop te Keulen de stads soldaten (die Kölnische Funken)
gezet werden. (Von Mering end Reischert, zur geschichte der stadt
Köln II p 200)
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim |
| |
6
september: De boeken der Stads Bibliotheek verkomen hoe langer hoe
meer, de boeken moeten binnen 8 dagen terug komen. Ook de erven
der Heren Raedtsheer Bree, Schepenen Holtbecker, Stijns en Moeitz,
die boeken en papieren hebben van de stad, worden opgevorderd, deze
in te leveren.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
1633:
|
11
juni: In de nacht van 11 op 12 juni overviel het Staatse garnizoen
het kasteel te Montfort. Van weerszijden sneuvelden daarbij ongeveer
40 soldaten.
In Roermond was het een komen en gaan van Staatse troepen.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim |
| |
25
augustus "Ieder der 6 quartieren telt 3 korporaalschappen; telken
nacht zal er één waken onder het stadhuis" |
| |
17
oktober: De Prins van Oranje lag met zijn leger in Maasniel, waar
de Magistraat (nieuwe magistraat, voor een groot deel uit gereformeerden
samengesteld) van de stad hem was gaan begroeten. De suite en de
legertros waren in de stad ingekwartierd, wat natuurlijk zeer schadelijk
was.
Uit: Gedenkboek Roermond 700 jaar. |
| |
2
december: Isabella overlijdt.Kardinaal-infant Don Ferdinand wordt
Landvoogd. |
1634:
|
Geen
verkoop van meubelen uit de pesthuizen vóór een half jaar na den
dood; de kleren en wollen goederen eerst in de zon te leggen. |
1635:
|
Joost
Roosen, pestmeester, krijgt 50 gulden recompens. |
| |
De
12e juli is de Prins van Oranje uit Brabant, (alwaar "nyet besonder
lofflichs uytgericht en is geweest, dan groot verderff ende verlies
van volck".) weder met zijn leger en het Fransosische leger bij
Roermond over de Maas gekomen, en zijn de volgende dag de Fransozen
"gantzlich verhongert" met groot gedruis en desorder de stad in
gekomen, en alles opgeëist wat er te krijgen was. Dat hebben ze
wel duur met Spaanse pistoletten en kwart d'escus betaald. De burgers
"schier van alles gebloeydt syn worden" hoewel sommigen zichzelf
daaraan hebben verrijkt. Zo hebben er een brood van 10 voor een
kroon en ook voor een rijksdaalder verkocht. Wijn, bier, vlees,
kaas, boter en alles navenant.
De 19e juli zijn enige schepen met proviand vanuit Venlo voor het
leger van de Prins gekomen.
De Fransozen en andere grote cadetten hadden al bevel gekregen om
zich binnen Roermond te "refraischeren", en de hertogen van Vaudemont
werden in het huis van Goissen van Dulcken en Raadsheer Kerckhoven's
huis ondergebracht. Maarschalk Bresy werd met zijn gevolg ondergebracht
in de Hof van Bisschop a Castro, voor welke een klein kamertje vrijgehouden
werd. Talloze andere grote heren werden tegen betaling her en der
in de stad ondergebracht. "Zodat de stad ten tijd van 18 dagen zó
vol volk, karren, wagens en paarden is geweest dat men niet heeft
door de straten kunnen gaan".
De 27 juli is de Prins van Oranje met beide legers, na dat ze 18
dagen om Roermond gelegen hadden, vertrokken.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim |
1637:
|
Het
Spaanse leger probeert Venlo, Roermond en Maastricht weer terug
te veroveren.
Den 25 augustus
is de stad Venlo, nadat zij twee dagen belegerd was geweest, door
zijne Koninklijke Hoogheid Prins Cardinaal overgegaan, en was
dus weer Spaans.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim
3 september:
Capitulatie der stad Roermond en overgave aan den Kardinaal Ferdinand
van Oostenrijk:
De 3e september
is de stad Roermond, na dat zij zich vijf dagen heftig verdedigd
had, overgegaan naar "conyngs seyde" (Spaanse). Niet tegenstaande
dat de Staatse soldaten zich wel dapper geweerd hadden, en de
buitenwerken niet met soldaten hadden kunnen bezetten, werd majoor
Carpentier gedwongen eindelijk de stad over te geven. Hij had
in die korte tijd wel meer dan zeven honderd tonnen kruid verschoten,
en moest een grote hoeveelheid provizie en munitie van goede kwaliteit
achterlaten in de stad. Het Staatse Garnizoen in Roermond had
de burgers bevolen mee te helpen de stad te verdedigen, maar dat
vertikten ze ! "Niet willende tegen hun natuurlijke Heer en Prins
te vechten."Op 4 september toog de gehele burgerij met vliegende
vaandels de stad uit om Zijne Koninklijke Hoogheid in te halen.
En burgemeester Frans Pollart en de andere heren van de Magistraat
boden hem de stads-sleutels aan, welke Zijne Hoogheid onmiddellijk
weer terug gaf.
Ook werden alle Staats-gezinde leden van de Magistraat weer afgezet,
en werden de Konings-gezinde, leden weer aangesteld.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim.
Roermond is dus weer Spaans en ons gewest (het Overkwartier)
wordt bestuurd door de Spaanse vorst Philips IV.
(Maastricht blijft definitief een Staatse vesting.) |
| |
10
december: Heeft Mr.Johan Rijckenroij zijn ambt als secretaris, dat
hij van 1604 bediende, neergelegd en wordt de Raadsverwanter Gossen
van Dulcken tot tweede secretaris aangesteld. Rijckenroij zal aan
alle maaltijden ten stadhuijse deel kunnen nemen, zonder daartoe
opgeroepen te zijn.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
1638:
|
31
maart Alle vrouwen, welker mannen in Staten dienst, in "des viants"
dienst zijn, moeten binnen 2x24 uur uit de stad. |
| |
10
juli: Arbeiders-lonen:Timmerlieden in eigen kost 16 stuivers evenzo
Schrijnwerkers, Metselaars en Leidekkers. Houtzagers 14 stuivers,
Meesterknecht 12 stuivers, Leidekkers-jongen 6 stuivers, opperknecht
11 stuivers, zonder enige drank van bier of brandewijn. Halfgeld,
als zij in de kost zijn. Van oktober tot laatsten mei 1 ½ stuiver
minder. Strodekkers 8 stuivers in de kost, opperknecht 6 stuivers
in de kost, 12 stuivers zonder kost en drank. 100 voet planken te
snijden 30 stuivers zonder bier. Daghuur in de zomer 12 stuivers,
in de winter 10 stuivers. Wasvrouwen 6 stuivers. Voor een malder
te malten 9 stuivers, brouwers van het malder 8 stuivers. Korenmaaiers
14 stuivers, snijders 7 stuivers, grassnijders in eigen kost 18
stuivers. Voerlieden van de Maas naar de stad 3 stuivers. Van een
morgen land te bouwen 2 gulden zonder kost of drank, een morgen
te eggen 6 stuivers. Turfsteken daags 14 stuivers met drank. Verder
regeling draaglonen.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
15
juli: de Magistraat geeft alle Putmeesters het bevel binnen 14 dagen
het kerkenbrood in te zamelen en geen stallen meer af te breken,
daar er meer garnizoen te verwachten is. |
| |
Hier
beëindigd jammer genoeg de Kroniekschrijver, Jan van Ryckenroy,
na 33 jaar, zijn werk en zijn we op andere bronnen aangewezen om
van het dagelijkse reilen en zeilen van de Stad Roermond en zijn
Burgers iets te weten te komen. |
1640:
|
4
april 03.15u Aardbeving Magn. 5 1/4 (v. Gils)
Aardbeving in Düren (Duitsland) 50.75° NB - 6.50° OLIn Düren muren
gescheurd, in Keulen vele schoorstenen ingestort.Aan de Nederlandse
kust gevoeld als zeebeving.Grote schade in Boxmeer, veel schade
in Maastricht en omliggende plaatsen. Gevoeld in Venlo, Nijmegen,
Utrecht en Amsterdam.In het algemeen ook gevoeld in Zeeland en Holland
en in Drenthe.Volgens de kaart van Sieberg (1940) moet hij ook sterk
gevoeld zijn in Roermond. (Schade?)
Literatuur: Drentsche Volksalmanak 1837; Eckertz 1857/1876;
Pauls 1893; Rauschen 1891; Sieberg 1940; Lancaster 1901; Perrey
1845; v. Beurden 1890; Chronycq Maastricht 1894; Eversen 1886/1903:
v. Gils-Zaczek 1978; v. Malde 1990.Uit: Catalogus "Aardbevingen
in Nederland" KNMI 179-1992. Door: Drs.G.Houtgast Blz. 44.(zie uitleg
1601) |
| |
19
april: De Magistraat besluit dat de organist, Peter Bammelroy, jaarlijks
een gage krijgt van 200 gulden.
Deze heeft daar niet lang van geprofiteerd, want op 26 oktober meldt
de Magistraat dat Peter Bammelroy overleden is, en benoemd Mr.Jacob
Janssen als organist. (Die een jaarlijkse gage van 250 gulden krijgt
toegekend). |
1641:
|
Nieuwe
Landvoogd: Francisco de Melo. (= Don Francisco de Melo, Markies
van Tor de Laguna, Graaf van Assumar, Landvoogd van 1641 tot 1644).
Hij was een militair, Portugees van geboorte, en in Spaanse dienst. |
1642:
|
10
april: De Magistraat beslist dat aan enige gevluchte Guliksche ingezetenen,
toegestaan wordt zolang als hun vlucht duurt, hier met metselen
hun brood voor vrouw en kinderen te verdienen. |
1643:
|
5
mei: Door hoog water is het bat boven de watermolens door gebroken. |
1644:
|
13
januari: Niemand zal bruid en bruidegom ter kerke gaande, vangen
of aanhalden, om enige geschenken af te persen. Ook aan knechten
en meiden gelast niemand op de aanstaande Vastenavond op de straat
aan te houden om geld, om vastenavondsvuur aan te leggen.
(Dit was een hardnekkig gebruik waar de Magistraat regelmatig op
terug moest komen. ChR) |
| |
19
mei: Aan de stadsdienaars tot laken voor hunne mantels 4 rijksdaalders.
Aan de choralen (het koor) der moederkercken, geen rocken hebbende,
het laken, en aan de portiers, khurer (koerier) en nachtwechters
ieder 7 gulden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Landvoogd
wordt Manuel de Castel Rodrigo.
(= Don Manuel de Moura Y Cortereal, 2e Markies de Castel Rodrigo,
Graaf van Lumiares, Landvoogd van 1644 tot 1647). |
1646:
|
11
mei: Soeur Agnes de la Nativité genaamd Bossman, supérieure der
religieuzen Ursulinen te Sittard wil te Roermond school houden;
de magistraat acht dit zeer nodig en zal ze daarom toelaten. |
1647:
|
7
maart: Alle gevluchte en achtergebleven soldatenvrouwen zullen binnen
acht dagen van hun levenshandel en wandel bewijs overleggen op straffe
van uitgewezen te worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Maart:
Overlijden van Frederick Hendrick.April: Aartshertog Leopold Willem
van Oostenrijk, (Broer van Ferdinand III) wordt Landvoogd van de
Zuidelijke Nederlanden. (Van 1647 tot 1656.) |
1648:
|
Vrede
van Munster: 30 januari: Einde van de 80jarige oorlog.
Erkenning van de Republiek v.d. Nederlanden.
24 oktober: Einde van de 30jarige oorlog. (Vrede van Westphalen)Betekenis
van de Vrede van Westphalen: Begin van het tijdperk van de geseculariseerde
staat met religieuze tolerantie.In Europa is het "gevaar" onderdrukt
van een Habsburgse hegemonie. Opkomst van nieuwe grote mogendheden.
(Frankrijk, Zweden, De Nederlanden) In Duitsland wint de vorstelijke
"liberteit" het van het Keizerlijke centrale gezag; het rijk lost
zich op in een Statenbond.
De Tachtigjarige
Oorlog en de Dertigjarige Oorlog waren beëindigd, maar dat bevrijdde
de streken aan de Maas, het Overkwartier en de Landen van Overmaas
niet van onzekerheden, geschillen, oorlogsdreiging, doortochten,
rekwisities en andere moeilijkheden, omdat de oorlog tussen Frankrijk
en Spanje, dat in het bezit bleef van een aanzienlijk deel van
de Landen van Overmaas, voortduurde.
Positie van het Overkwartier:
Wat betreft het Overkwartier bleef er onzekerheid omdat artikel
52 van het Munster Traktaat bepaalde dat "het Overkwartier van
Gelderlandt sal worden ghewisselt jegens een equivalent". In geval
men het door onderling overleg niet eens werd, zou deze aangelegenheid
behandeld worden door de "Chambre mi-partie"(een soort geschillen-commissie).
De kans, dat deze bepaling zou leiden tot aansluiting van het
Overkwartier bij het Staatse deel van Gelderland was niet erg
groot. Wèl gingen er tijdens de vredesonderhandelingen in Gelderland
stemmen op om het Overkwartier, dat tenslotte de bakermat van
het hertogdom Gelre was, weer bij de overige drie kwartieren te
voegen, maar de condities, die daarbij gesteld werden, waren van
dien aard, dat zij vrijwel als prohibitief beschouwd mogen worden.
Men wenste namelijk, dat in het Overkwartier de gereformeerde
religie de alléénheersende zou zijn en was bovendien niet bereid
de vertegenwoordigers van het Overkwartier als gelijkgerechtigde
leden van de Landdag te aanvaarden. Beide voorwaarden brachten
de animo van de bevolking van het Overkwartier voor de hereniging
met de Nederkwartieren op het nulpunt, terwijl de regering te
Madrid nimmer in de eerste voorwaarde zou hebben toegestemd.Het
Overkwartier bleef dus onder het gezag van de regering in Brussel.
Tijdens de
vredesonderhandelingen te Munster werd een regeling getroffen
tussen de koning van Spanje en Prins Frederik Hendrik waarbij
eerstgenoemde onder voorbehoud van de soevereiniteit de heerlijkheid
Montfort en enkele andere heerlijkheden (o.m. Stevensweert en
Ohé en Laak) overdroeg aan de prins van Oranje. Na het overlijden
van Frederik Hendrik (1647) verkreeg prins Willem II dezelfde
rechten; de heerlijkheid Montfort werd een erfelijke bezitting
van de Oranjes, waarbij soevereiniteit en heerlijke rechten gescheiden
waren.
Uit: Geschiedenis van de beide Limburgen Deel II door Prof.Dr.W.Jappe
Alberts.
En hiermee was de deling van Gelre een feit: het Overkwartier
werd definitief gescheiden van de drie Nederkwartieren.
|
1649:
|
10
maart: De scholtis heeft Henricus Lambertus Bruijn, marktschipper
van Maastricht, doen arresteren met zijn schip, omdat hij Roermond
voorbij gevaren was zonder de gerechtigheid te voldoen. (Recht van
overslag van Roermond) Hij moest overladen in het Roermondsche marktschip
of met dezelfde en zijn schip opwaarts naar Maastricht varen.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
9
december: Gossen van Dulcken, secretaris, en echtgenote Maria Spee
stichten een weeshuis voor zes arme meisjes.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
De Katholieke magistraat (van Maastricht) had reeds in 1597
gedacht aan een opvang voor wezen, maar eerst in 1670 kwam er een
voorziening voor katholieke wezen. Hasselt sinds 1663 en Maaseik
eerst in 1731.Kenmerkend voor die tijd van ontstaan was het meestal
exclusieve karakter van dergelijke weeshuizen. Zij waren niet voor
álle weeskinderen zonder onderscheid bestemd, maar alleen voor kinderen
van overleden stedelingen, die het burgerrecht bezaten.(Dhr.Ubachs
noemt abusievelijk 1646 als stichtingsdatum voor Roermond).
Uit: Handboek voor de Geschiedenis van Limburg door Dr.P.J.H.Ubachs
blz.223 |
1650:
|
24
oktober: de torenwachter krijgt 14 stuivers daags toegelegd, mits
dat hij de bevolking met de trompet of schalmei wat vermaken zal
van 11 tot 12 des middags.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1651:
|
30
augustus: de Peijburgemeester Scheijven zal 1200 gulden opnemen
om de afgevallen muur aan de bres te repareren. (Zie ook 1658)
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
1652:
|
10
oktober: de stadsdienaars hebben zich meester gemaakt van het overschot
van de maaltijd op het stadhuis; Dit wordt verboden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1653:
|
23
januari: Nu de lasten en beswaernissen der stad daegelix (Godt betert)
meer en meer sijn angroijende, zal verhooging der accijnsen geschieden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
27
februari: Nicolas Janssen, gevangen geweest zijnde bij de "Erffvijandt
des Christendoms" (de Turken. ChR) mag met toestemming van de Bisschop
op de preekstoelen dezer stad zich voor aalmoezen recommanderen
om zijn broer te ontzetten, die nog in gevangenschap is.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1654:
|
30
maart: Informatie naar de 12 vleeshouwers-banken onder de Cremersgaffel
in de Hal. (=onder de poort naast het Stadhuis. ChR)
#1 naar Odenhovens zijde verpand aan Gelis Vleijschhouwers;
#2 bezit Geurt van Swaemen, behoort de stad;
#3 Merten van Ameren, stadsbank;
#4 De Weduwe van Jan Schepens, stadsbank, verpacht voor 3 ½ gl jaars
;
#5 Tijs In den Moriaen, idem 3 ½ gulden;
#6 is bij de 5 voorgaande getrokken.
Naar de zijde van 't Golden Hooft
:#1 Een erf of verpande bank en bezit van Peter van Tongeren;
#2 Bezit Peeter Beckers, geeft de stad 's jaars 4 ½ gulden en de
blok hoort Peter eijgens ;
#3 bezitten in pant de kinderen Uijtten bonten Os, wordt verhuurd
door de weduwe van Stoffer Sijben;
#4 Peter Craenwaers, stadsbank, 4 gulden 's jaars;
#5 Jan van Lerop, stadsbank, 4 gulden 's jaars;
#6 is bij de vijf overige banken getrokken.
Er moeten 12 banken wezen.
Uit: Verdrachsboek der stad Roermond door A.F.van Beurden |
| |
2
juni: Die van Melick hebben in de heide afgravingen van gronden
gedaan. De stad zal door de kooldragers de gronden weer in de oorspronkelijke
vorm doen herstellen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Op
9 juli besluit de magistraat dat de putten die tot pompen gemaakt
zijn, en hierdoor, als ze stuk zijn, bij brand niet gebruikt kunnen
worden (omdat men dan niet aan het water kan komen) deze uit te
trekken en de putten te herstellen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Overlast
van de jeugd.
De Magistraat vaardigt op 22 oktober een reglement tegen het afsteken
van poeijerbollekens door de kinderen.
En op 22 december verbiedt de magistraat het "roepen en schreeuwen
der kinderen, knechten, meiden en jongens op St.Thomasnacht.
En op 7 februari 1655: geen vastenavondsvuur meer te stoken op straat. |
1655:
|
Op
8 april beveelt de magistraat geen wijn of bier aan schooljongens
of minderjarigen te tappen. |
| |
26
augustus: De Edelman van het geschut Ste.Badella zal in het huis
der Ew. Paters Predikheren op de Veldstraat logeren.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1656:
|
Landvoogd
wordt Don Juan van Oostenrijk, bastaard-zoon van Filips IV.(1656-1658) |
| |
23
maart: De magistraat heeft de Schuttermeesters ontboden, om hen
te bevelen de plaats waar zij nu schieten, tussen de Craenpoort
en St.Janspoort, te laten liggen, om ze tot moeshoven te verhuren.
Zij mogen ze bij provisie behouden. |
| |
4
mei: Wordt de treyn (=het hele gezelschap) van Zijne Hoogheid Don
Juan van Oostenrijk van Graaf van Fuensaldaigne en zijn suite (=gevolg)
gebilletteerd.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
3
juni: Maatregelen door de Magistraat uitgevaardigd:
1. Aan de poorten te zetten personen, die de inkomenden aantekenen.
2. Alle bedelaars een teken geven.
3. De huizen te bezoeken, die aangerens zijn en waarin hooi of stro
geborgen
.4. De poelen te vegen.
5. De spuiten te visiteren.
6. De emmers en ladders te visiteren.
7. Niemand zal na 10 uur tappen. |
| |
Op
10 juni is Caspar N. gevangen gezet door de Gouverneur, omdat hij
zich van de wacht van de St.Janspoort verwijderd had en wijl de
Gouverneur hem daarom geslagen had, deze met zijn roer gedreigd.
De Gouverneur had hem in handen van de Magistraat geleverd, die
hem een paar dagen te water en te brood in de kelder zette en hem
daarna los liet. Men zal de Gouverneur verzoeken in het vervolg
geen burgers te slaan.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Op
21 oktober wordt door de Magistraat besloten uit de hoofdwacht een
schildwacht voor de Polvertoren te plaatsen. |
1657:
|
1
maart Aan de Eerwaarde Paters Jezuïeten toegelegd 40 Rijksdaalders
met verlof van een steenoven op het Cruijs te mogen plaatsen voor
50 of 60.000 stenen. Later 80.000 met de Paters Carthuijsers samen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
12
juni Aan de burgers verboden strodaken te leggen; de af te breken
daken te vernieuwen met leien of pannen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
13
juli Een nieuw brug op de dijk aan de Brugpoort.Het stadhuis in
de Bekkerstraat zal verbeterd worden, zodat het tot officierenlogis
zal kunnen dienen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1658:
|
12
juli. Reglement op de torenwacht. Des morgens bij aankomst zal de
torenwachter op zijn trompet blazen het lied: "Het daeget in den
Oosten, het licht schijnt overal." Hij zal een teken geven, bij
het zien van naderende troepen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
18
juli: De open plaats der muur aan de Bres te repareren met palissaden.
Er zal een schildwacht geplaatst worden tusschen den Sint Janspoort
en den Cattentoren aan de Leegemuur op het halfmaanken; idem tusschen
de Moerkens en Neelderpoort op ten Schewensteyn, tusschen de Nielderpoort
en de Bres, 2 schildwachten een op St.Cornelistoren en de ander
aan de gevallen muur.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Landvoogd
wordt Markies Luis van Caracena (= Don Luis de Benavides, Carillo
y Toledo, Markies van Frimista en Caracena, Graaf van Pinto, Landvoogd
van 1658-1664) |
1659:
|
9
januari: in dit jaar werd het kapittel van de H.Geestkerk naar de
Kathedraal overgebracht.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1660:
|
22
december: het hoekhuis van de Markt en de Neerstraat droeg de naam
van Den Emmerick, en was een logement.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1661:
|
20
januari: de Magistraat verordent dat er geen mist (mest) langer
dan drie dagen op de straten mag blijven liggen, en op 18 maart
alle afval te brengen op de afgespoelde parapetten tussen de Craen-en
St.Janspoort. |
| |
Op
14 april, Witte Donderdag, werd de parochiekerk, St.Christoffel,
plechtig tot Domkerk (Kathedraal) verheven. |
| |
12
mei: ordonnantie op het inbrengen van vreemde bieren, daar de burgers
in de zomer naar de Broekhin, Leeuwen, op gen Broeck, aen de Capelle,
in den Weert gaan om Luijker, Guijlicker, Weerdter bier te drinken,
waardoor de accijnzen geschaad werden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
22
juli: wegens de grote hitte op de putten aangezegd, dat elk voor
zijn deur zal hebben te stellen een emmer water. De putmeesters
moeten putcuypens vol water, staande op goede sleden, voorradig
hebben, met haken, brandladders enz.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1662:
|
1
juli: De magistraat permitteert Baron de Hoensbroeck een oven van
100.000 stenen te zetten omtrent den Cattentoren. |
| |
Op
23 augustus wordt er door de Magistraat besloten dat op de toren
van de Hoochkerk (Kathedraal) een nieuwe kap gemaakt zal worden,
volgens het model getekend door Broeder Joseph, van de Minderbroeders-recollecten.
Het kapwerk was bouwvallig. Hiervoor gaven de Heren van de Magistraat
op 14 september ieder 12 gulden. En op 28 september accordeert de
Raad met Adam Abts, Thomas Dericks en Lenart van Uffelt, dat zij
en hun knechten elke dag een gulden en twee kannen bier zullen ontvangen
als loon, "het zij dat zij onder of boven op den kerktoren aan de
kap werken". En geen leerjongens maar bekwame knechten moesten gebruiken.
Voor de Craen van Thomas Dericks betaalde men ook nog 5 Rijksdaalders.23
november: op de nieuwe kap zal men een nieuw beeld van Sint Christoffel
plaatsen van geslagen koper, verguld, lang negen of tien voeten,
waarover de commissarissen met de goudsmid Gerardt Douven zullen
spreken.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1663:
|
Op
8 maart krijgt Mr.Gerardt Douven de opdracht om naar Aken te gaan
om de platen voor het nieuwe Sint Christoffelbeeld te laten maken. |
| |
19
april: de schutterij zal "den cloot" en op de schijf schieten. Die
de cloot af zal schieten zal een jaar vrij zijn van soldatenlast,
en van de wacht. De schutterij krijgt ook 2 amen bier.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
6
september: overeenkomst met Mr.Tilman Hackhuyzen, horlogiemaker
tot Maseijck, dat hij het horlogie der stad in goede orde zal houden
voor 10 gulden 's jaars. (Kerkklok Kathedraal)
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
28
december: aan de architect van de nieuwe kap op de Kathedraal-toren
Broeder Joseph, voor zijn diensten een nieuwe hoed en zes Rijksdaalders
voor de reis naar Brussel.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1664:
|
Op
2 februari meldt de Magistraat dat er een kind is gevonden op de
trap van het oksaal in de parochiekerk. Men zal het uitbesteden.
Bij het "dochterken" wordt geen teken gevonden dat het gedoopt is,
en men zal het laten dopen. Op 6 maart 1665 besluit men nog 5 gulden
per maand voor het onderhoud van het dochterken te betalen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
24
april: aan Pater Philippi voor het vergulden van het Christoffel-beeld
en voor zijn goudverf 9 Rijksdaalders
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Op
3 juni begint de Magistraat de onderhandelingen met de klokkengieter
over te maken klokken voor het maken van de Beijaert. Op 11 juni
worden 800 Rijksdaalders toegekend voor loon en materiaal voor de
eerste octaaf van de klokken van de Beijaert in de toren van de
Kathedraal, en op 7 augustus is besloten dat de arbeiders aan de
klokken 520 gulden en 17 ½ stuivers betaald moeten krijgen. 9 september:
de Klokkengieter Mr.Bock Grongnart zal de drie laatste klokken gieten,
om de octaaf te "perficieren". Aan hem gegeven 400 Rijksdaalders.
Er schijnt iets mis gegaan zijn want op 2 oktober staat: Aan de
weduwe Jan Charles, tingieter, voor 80 ton tin voor het hergieten
der klokken 20 Rijksdaalders.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Landvoogd
wordt Markies Francisco de Castel Rodrigo(= Don Francisco de Moura
y Cortereal, Markies van Castel Rodrigo, Graaf van Lumiares, Landvoogd
van 1664-1668) |
1665:
|
Dood
van Koning Filips IV van Spanje. Hij wordt opgevolgd door zijn enige
zoon, de ziekelijke kleuter Karel II. |
| |
6
maart: de dijk van St.Janspoort tot den Cattentoren zal opgemaakt
worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
31
mei: 2e Grote Stadsbrand.
Uit: De Maasgouw 1890 blz.46:
Chronykje van Ruremonde:
Den laetsten
Mey op Kermisdagh,
Als in de stadt men vieren zagh,
De borgery met vrolyckheyt,
De heylighste Drievuldigheyt!
Syn tot elf hondert huysen toe,
In brand geraeckt, men weet niet hoe,
Met negen Kercken, en daer bijVijf Kloosters,
't Noenhof, een Abdy,
't Jaer duyst ses hondert 't sestigh vijfIst ongeluck,
waer van ick schrijf Te Ruremond ghesien gheweest,
Op haere alderblijdste feest.
Soo haest volgt droefheid naer de vreugd,
Soo haest verdwijnt wat hier verheugt.
HorrIbILe fUIt InCenDIUM.
Uit: De Maasgouw 1880 blz. 359 door J.B.Sivrè
"Bij den grooten brand, die Roermond in 1665 teisterde en drie
vierde gedeelten der stad in de asch legde, werd het Clarissen
klooster dat in de Minderbroedersstraat, niet ver van het punt
waar de brand uitbrak, gelegen was, ingelijks een prooi van het
vernielende element. Eene zuster uit dat klooster stelde van deze
gebeurtenis een verhaal op, dat wij hier laten volgen:
"Anno 1665 den 31 oft den lesten daech van mey op H.Dreyvuldicheyts
daech alts hier kermis is onder het gaen van de procesci, so wij
gegeten hadden, belden 't an de schif so schromelick en kreten
en riepen dat 't an 't Swartbroeck brandde, maer wij meinden dat
wij geen noit en souden hebben om dat het nog so ver van ons was;
terstont sagen wij het gebrant stroy op onse plaats vallen; pater
commissaris was doen hier, hi sei dat men terstondt het sloot
sou open doen, maer omdat wij geen stroy dack en hadden, hoopten
wij dat het soo nit en sou konnen vatten, maer den brant quam
al nader, de susters pompten en droegen water, de broeders blusten,
onsen hof was vol roock; wij deden 't groot gebed op den koor,
als de broeders nog blusten; si riepen onder, kompt af ghi sult
al verbranden, compt af het is al verloren, de kerck brandt. Pater
commissaris droech de monstranci van de kerk naer 't convent en
andere paters haalden O.L.Heer van onsen koor en droechen hem
ook naer 't convent. Onse susters kosten hun qualick begeven om
uit het klooster te gaen, maer pater commissaris beval op de gehoorsaemheyt
dat wij souden uytgaen; de susters souden geerne nog wat ut gedragen
hebben, maer p.comm. was meer bezorgt voor ons leven als voor
het tidelich en dede ons gaen in ein hus tegen ons clooster. Wij
begaven ons allen tot het gebed, pat.comm. vertroostte ons omdat
het door ons schult niet en was gekomen, dat Godt ons niet en
soude verlaeten maer wel gebenediën; maer den brand begost aldaer
oock al naerder te komen, sodat wij van daer ook mosten vertrekken,
so gingen wij naer het klooster Maria Wee, daar bleven wij 3 dagen
en 3 nachten met groote benautheyt want het brande al de stat
door; si quamen ropen dat den polver toren soude aengaen en dat
wij al in perikel souden sijn, so waren wij in twivel om uit de
stat naer Montfort te gaen, maer Godt hevet verhoet; naer dat
het clooster afgebrant was, so brandent nog ein dag of twee in
ons clooster an den bichstol en bruhus, alst wat ut was dan gincht
al weer aen; si quamen ons halen om water te dragen en te blussen.
Woensdag gingen onse susters die kosten gaen beêvaert tot onse
L.Vrouw in 't sant alwaer si bichten en communicerden, die niet
gaen kosten deden het selve in den Maria Wee. Omtrint 10 uren
gingen wij naer het convent van de Minderbroders, daer hoorden
wij misse; naer de misse quamen si ons ropen om te komen eten,
wij oeten in hunnen refter; als wij gegeten hadden so gingen wij
in den coor ons graci lesen en dan ginghen de broders eeten; op
H.Sacramentsdach meinden wi ons devotie te houden in den coor,
maer si quamen ons haelen om in den hof te gaen wandelen en het
convent te besien heelemael. Wij deden 't op den eersten sondach
van den maend en als de broders procesci gingen, so gingen wij
oock mede 2 en 2 voor de broeders. Pater gardiaen heeft ons 45
daegen den kost gegeven en al die broders dienden ons met groete
liefde; op den 5den dach aeten wij te samen in den refter, de
broders aen de ein side an hun taefel en wij aen de andere side;
in't eindt van de maltit seide den eerw.p.Gardiaan hoe dat S.Clara
sulke groote begerte hadde om mit S.Franciscus eins te eten, welcke
begerte St.Franciscus heeft toegestaen en hoe aengenaem het aen
Godt is geweest heeft hij mit een mirakel bevesticht; soo hoop
ick seide pater Gardiaen dat het Godt oock aengenaem en behagelick
sall sin dat de broders mit de susterkens eins te samen hebben
gegeten.
"Uit: De Maasgouw 1883 blz.872:
"Wij vonden in het oud archief des Bisdoms te Roermond de volgende
aanteekening die wij hier mededeelen:" Op den 31 Mei 1665, op
Kermisdag zijnde festum Sanctae Trinitatis, is alhier tot Roermond,
omtrent ten half een de stad in brand geraekt en zijn in den tijd
van 2 à 3 uren over de elfhondert huyzen verbrandt, het Munster,
H.Geestkerk, Jesuieten, Carthuyzers, Urselinen, Godsweerd, Noenhof,
Clarissen. Ende is alsdan ons moedershuys met allen eigendom,
zegel ende pampieren verbrandt, en ons huis tegen de Olystraat
insgelijx, ende alleen aen lynwaet behouden vrouw en kinderen
ieder een aen die lyven; alle mijne boeken en pampieren van importantie
provisie van coren, malt, planken, bier, vleesch en andere victualiën,
zonder een broot te behouden, ja alles tot die stellingen verbrand.
Hadden die poorten niet opengegaan menigte van menschen hadden
moeten vergaan. Hierover den Marquis don Castro Rodrique geadviseert
zijnde heeft aan de inwoonders van deze stad tot onderhoud aen
den substituyt landrentmeester geordonneert te betaelen 5000 gulden
brab. Ter distributie van zijn Hoogwaarden en van den Prins d'Isinghien
ende daerna wederom eene somme van 12000 gulden ter distributie
van den magistraat tot opbouwinge van huyzen.Alsdan zijn gecomen
die van de stadt Aken, Maeseyck, Venlo, Gelder, Stralen, Wachtendonck,
het ampt Crickenbeck, Cruchten en andere plaatsen van het ampt
Montfort en hebben de inwoners met bier, vleesch en brood voorzien
en dat door de groote armoede gebeurt door het verbranden van
zoe veele vruchten. Alsdan heeft de voorschreven Marquis aen de
stadt geremiteert die quote in de 300.000 gulden in januaris 1661
ingewillicht, vrijdom van soldaten uytgenomen die compagnie van
gouverneur Bitot, ook voer den tijd van 18 jaeren, vrijdom van
licenten van alle vivres en materialen voer den tijd van anderhalf
jaer. Hiervan is eene pertinente notitie gehouden op den raadhuize
daartoe ik mij refereere".
|
| |
In
het archief van Roermond liggen diverse stukken betreffende het
herstel van de schade, aangericht door de stadsbrand van 31 mei,
alsmede genomen en verkregen maatregelen ter bevordering daarvan.
(Inv.nr: 905 GAR 1665-1666-1670) |
| |
24
juni Besluit van de Magistraat:
De huizen af te daken naar de straat en naar de andere zijde op
de achtererven. Ieder moet met kanalen zijn achterwater straatwaarts
leiden, waardoor separaties tegen brand zullen zijn; hierdoor zal
men geen loden goten behoeven te leggen, de disputen over lichtschepping
van ter zijden enz worden vermeden, in den winter zal men niet nodig
hebben de goten van sneeuwwater te ontlasten. In tijd van brand
kan men dan van voor en van achteren lessen (blussen). Men kan de
huizen omver trekken, wat men bij hoge gevels niet kan doen. De
huizen achter afdakende, geven lichte straten. Bij ieder huis wordt
dan 1 ½ of 2 voet plaats gewonnen. |
1666:
|
Er
worden weer maatregelen tegen de pest genomen.
(Inv.nr: 902 GAR)
Pestordonnanties:
1. Buiten de stad op de oever van de Maas op den Holtgrient zal
men hutten maken voor de zieken en nog andere hutten aan het Hoogschoor
voor de gezonde vertrekkende uit de geïnfecteerde huizen.
2. Op de twee hoeken van iedere straat waar een besmet huis lag
zullen twee personen worden geplaatst, die niemand in of uit laten
gaan.
3. Twee personen zullen worden aangesteld om de doden te begraven
en aan de besmetten spijs te brengen.
4. Honden, katten en varkens moeten binnen gehouden worden.
5. De poorten moeten bewaakt worden. En er mogen geen Guliksche
onderdanen de stad in om besmetting.
6. De Cellenbroeders uit Maastricht of Tienen worden gevraagd
om de besmetten te verzorgen in de barakken. Voor hen wordt er
een huis ter beschikking gesteld.
7. Er worden vrouwen aangenomen om op de zieken te passen, de
doden te kisten en op de baar te helpen.
8. De mensen die in de Godsbongart zijn ondergebracht moeten hun
deuren en ramen 14 dagen gesloten houden, binnen blijven en met
niemand omgang hebben. De besmette persoon binnen dat gezin zal
40 dagen binnen blijven of buiten de stad gaan wonen, op verlies
van zijn burgerrecht bij overtreding.
9. Personen die recent in de stad zijn gekomen vanwaar blijkt
dat zij uit een stad kwamen waar ook de besmettelijke ziekte is
uitgebroken, moeten onmiddellijk de stad verlaten.
10. De straat achter de Leuve (Luifelstraat) zal dichtgetimmerd
worden, te weten naar de Craenpoort, naar den Grauwen Toren en
ter zijde naar de Markt.
11. Om de besmettelijke ziekte wordt het reinigen der straten
bevolen.
Regelmatig
volgen er nieuwe Pestordonnanties.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1666-1669:
|
Wederopbouw
van de stad.
Van alle zijden ontving Roermond begin juni troostende woorden en,
wat veel belangrijker was, voedsel. Aken, dat in 1656 zelf was afgebrand,
wist uit ervaring waar het in Roermond aan ontbrak en zond 4000
pond brood en 300 pond spek. Venlo stuurde twee dagen achter elkaar
300 broden en later nog eens 51 malder rogge en een grote portie
spek. Vanuit Gelder ontving Roermond 320 broden van elk acht pond
en 300 pond droog spek. Roosteren stuurde twee amen bier en 118
broden. Alle hulpverleners kregen een dankbrief. Maaseik werd, behalve
voor het voedsel, bedankt voor het uitlenen van vijf vuurhaken,
vier stenen gaffelen en 34 leren brandemmers. Dat de stadhouder
het garnizoen grotendeels wegzond moet de situatie in de stad ook
verlicht hebben. De voedselleveranties hebben de Roermondenaren
zeker de eerste weken over de ergste honger heen geholpen. Desondanks
zal in de winter gebrek aan (gevarieerd) voedsel hebben bestaan.
Mede hierdoor brak in het voorjaar van 1666 de besmettelijke ziekte
uit.
Deze ziekte heeft de wederopbouw van de stad zeker vertraagd, temeer
daar veel overheden hun onderdanen verboden naar de besmettelijke
stad te gaan. Zeker 31 mensen stierven ten gevolge van de ziekte
en veel Roermondenaren werden erdoor verzwakt. Om de ontvolking
van de stad tegen te gaan werd dan ook aan veel mensen die naar
Roermond kwamen, het burgerrecht gegeven. Op 3 maart 1667 werd zelfs
in de raadsvergadering officieel besloten de stad met nieuwe burgers
te versterken.
Uit: Roermond stad met verleden door Drs. J.G.C.Venner blz 135 |
| |
Ondanks
deze tegenslag (pest) vlotte het herstel van de stad aanvankelijk
goed. Waarschijnlijk omdat nu meer Roermondenaren "de handen aan
de schop sloegen" kon reeds op 13 juli gemeld worden dat "de drek
bijna geheel van de straten" was. In 1554 duurde het puinruimen
bijna een jaar. Doordat de stad voor bouwmaterialen zorgde, die
kosteloos aan de Roermondenaren verstrekt werden, veranderde Roermond
snel in één grote werkplaats. Vanaf de brand tot april 1667 werd
aan 470 personen en instanties balken, pannen, leien, glas en andere
materialen uitgedeeld. Enkelen klopten twee soms drie keer aan om
hulp, zodat aangenomen mag worden dat in deze periode ruim 400 huizen
werden herbouwd. Dit komt overeen met een mededeling van de magistraat
aan de regering in Brussel dat op 30 juli 1666 aan ongeveer 400
huizen werd gewerkt. De stad gaf in de periode van 1667 tot 1669
voor ruim 23000 gulden uit. Hoeveel huizen in deze tijd hersteld
werden is niet precies na te gaan omdat alleen getoonde rekeningen
vergoed werden. De rekening over de jaren 1665-1667 beliep een totaal
bedrag van ruim 30000 gulden. Hiermee werd aan het herstel van ruim
400 huizen bijgedragen. Met de 23000 gulden kon dus nog eens hulp
gegeven worden bij de bouw van ruim 300 huizen. In de vijf jaren
na de brand werden dus mogelijk ruim 700 van de ongeveer 800 afgebrande
huizen hersteld.
Uit: Roermond stad met verleden door Drs. J.G.C.Venner blz 136 |
1667:
|
6
april: het wulfsel der Ezelspoort is ingevallen.De kooten tussen
Sint Janspoort en de Craenpoort gestort uit de stad te brengen;
dit gedeelte zal tot bleeken aangelegd worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Op
28 mei betrekken de zusters Penitenten de gebouwen bij de oude Heilige
Geestkerk. (Munsterstraat)
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1668:
|
Men
zegt dat de Fransche armee op mars is naar het Overkwartier.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Landvoogd
wordt Iñigo Hertog van Frias
(=Don Iñigo Fernandez de Velasco y Tovar, Constabel van Castilië,
Hertog van Frias (Ferio), Landvoogd van 1668-1670) |
1669:
|
Op
2 mei is er weer een kindje, een dag oud, gevonden in de Kathedraal.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Scheurbuik:
8 augustus: Mr.Lambert van de Vooren, chirurgijn-majoor en Mr.Ambrosius
de la Fort protesteren tegen Gootsen Willems die "soude orderneeren
de cure van onderscheydene accidenten en cranckheden, daer voor
hy penningen doet avanceeren, gelyck de voornoemde Willems bekende
ontfangen te hebben eenen halven pattacon van eene crancke vrouwe,
daer voor hy tot genesingen van de scheurbot eenen dranck hadde
geprepareert." Hem wordt dit verboden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1670:
|
Meester
Gerart Gruter, uurwerker, krijgt het burgerrecht op 21 april.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Op
6 november besluit de Magistraat aan de Mater van den Godsbongaert
van de stad het oude pesthuis terug te leveren. |
| |
Landvoogd
wordt Juan Graaf de Monterey
(=Don Juan Domingo de Zuniga y Fonseca, Graaf van Monterey en Fuentes,
Markies de Taracona, Landvoogd van 1670-1675) |
1671:
|
De
Meesters van het Kremers-ambacht beklagen zich dat kooplieden van
Savoyen en Milaan de rechten van het ambacht schenden.
(Inv.nr: 1056 GAR) |
| |
14
mei: de adelborsten zijn gehouden 's morgens naar oude gewoonte
de Stadssleutels bij de Gouverneur af te halen.Men zal zorgen, dat
de ophaalbruggen 's avonds opgetrokken worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
23
juli: de Peyburgemeester Johan van Wessem zal betalen tot relaxatie
van Peter van Bazel, gevangen bij de Turken, af te trekken van de
vaste spijze van elk der Heren vier rijksdaalders. Peter was zoon
van weduwe Bazel; de Heer Bazel was Vicarius der Paters Carthuijsers;
nog 16 rijksdaalders.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Op
10 september meldt de Magistraat, dat het derde deel der stad door
oorlog, logementen, brand en pest nog niet is opgetimmerd. |
| |
5
november: aan Herman Janssen, landmeter, voor het afbeelden der
afgebrande en nog staande huizen 12 rijksdaalders.
Don Francisco Osoria 20 rijksdaalders voor een jaar huishuur.
Erven van de Kapitein Zoutelande een half jaar huishuur.Juan Padilla,
edelman van het geschut, een half jaar huishuur.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Op
10 december beslist de Magistraat dat de apothekers geen medicijnen
zonder recept mogen afgeven. Dit recept zal door een aan een universiteit
gepromoveerde doctor afgegeven worden. |
1672:
|
De
kapitein luitenant van de Prins van Salm werd ondergebracht in het
huis op de Schuitenberg bij Maeyken In de Sterre.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1673:
|
Door
de stortregen van 13 mei zijn de stadsvesten merkelijk beschadigd.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
18
oktober: ter conservatie der stad worden maatregelen genomen als
volgt: De Sint Janspoort wordt gepalissadeerd, evenals de Ezelspoort
gedaan is. Houten facinen zullen daarvoor gebracht worden. Te verzien
de O.L.V. en Nielderpoort, idem de Venlosche poort. De optrekking
aan de Craenpoort zal men gengich maken. In de moesgaarden van de
Meulentoren tot aan Onze Lieve Vrouwe zal men een gracht werpen,
evenzo van de O.L.V. poort tot die van Neel, evenzo van de Nielerpoort
tot aan de Venlosche poort.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
|
1674:
|
10
maart: de Marquis van Morbeek, kolonel ten dienste van Z.M. verzocht
gelogeerd te mogen worden ten huize van de Drossaard van Montfort.
De Magistraat verwees hem naar het daarvoor bestemde huis op de
Scheutenberg, waar vroeger reeds de kolonels Baron de Groesbeeck,
Charnhem, Baron de Jonge en anderen gelogeerd hadden. Later werd
besloten, dat hij in het Munster zou logeren, wat de Abdis weigerde.
De kolonel Belle Rohr werd in de Mariagarde gelogeerd. De Matersse
weigerde deze te ontvangen. De cornet van de Majoor Cantudo werd
bij de weduwe van wijlen de licentiaat en schepen Johan Spee ingekwartierd.
Ook deze moest gedwongen worden.
9 april: de Markies van Moerbeeck, gelogeerd op het Munster zal
door de Révérende Mère van de Ursulinen voorzien worden van het
nodige servies; deze moest daartoe gedwongen worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
7
mei: iedere familie moest een man stellen tot het opmaken der wallen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1675:
|
Omdat
de grote stadsbrand van 1665 veroorzaakt was door vreugdeschoten
tijdens een processie, vaardigde de Magistraat op 12 juni het volgende
bevel uit: "Op H.Sacramentsdag zal ieder optrekken, doch niet schieten
van het Munster tot aan de Minderbroeders, en niet schieten naar
de huizen". |
| |
Landvoogd
wordt de Hertog van Villa-Hermosa
(= Don Carlos de Gurria, Aragon y Borja, Hertog van Villa-Hermosa,
Graaf van Luna, Landvoogd van 1675-1680) |
1676:
|
Op
9 juli meldt de Magistraat afgebrande huizen te Swalmen.En op 16
juli dat er te Düsseldorf pest heerst. |
| |
23
juli: de brug naar het veer wordt onbruikbaar; er zal een nieuwe
gemaakt worden.
In de Broodbongard zal een huisje gemaakt worden tot bewaring ener
zinneloze vrouw.
Bij de Eerwaarde Pater Jezuïeten 20 brandemmers te deponeren, bij
de Cruijsbroeders 30, bij de Minderbroeders 60. Er zullen te Dordrecht
10 brandladders gemaakt worden en 25 sparren voor brandhaken besteld
worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
|
1677:
|
Het
Smeden-ambacht beklaagt zich dat de schrijnwerkers geweren en pistolen
verkopen.(Inv.nr: 1028c GAR) |
| |
25
maart: aan de Markies Conflans zal vereerd worden 1 ahm Rijnschen
wijn, een oocxhoofd franschen wijn en 4 ahmen bier.(= Jean Chrétien
Vatteville, Markies de Conflans, 1658-1725)Matthijs Kelleners zal
opziender de Eselsporte ende thoorens worden in plaats van zijn
moeder.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
22
april: de gedeputeerden der Heeren Staten der Geünieerde Provinciën
(= Staten Generaal) zullen in deze stad komen. Zij zullen gelogeerd
worden bij de weduwe van Riet. (Waarom ?)
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
Op
14 oktober besluit de Magistraat dat de Stadslanderijen hermeten
zullen worden door een gezworen landmeter te beginnen op de 25e
dezer in de Weerdt.
En op 20 december staat: Generale meting der Stadlanderijen door
Ingenieur Herman Janssens. (Zie ook 5 nov 1671)
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1678:
|
29
januari: in het vleeschhuis zal een stalling voor 24 paarden gemaakt
worden; de voorzaal van het Stadhuis zal ontruimd worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
27
maart: een ruiter slaat een andere dood op de Swalmerstraat. De
doodslager had zich verborgen.
19 april: in de stadsmuur wordt ingebroken bij de Muerkenspoort
en Jan Giskens koe gedood.
22 april: de vissers der stad bij hun vissen in de doorbraak van
het Cruijts geturbeert door ruiters, de Magistraat committeert de
secretaris om aan de Abdis van het Munster te vragen dat zij dergelijke
disorders zal beletten.
25 april: de marktgangers worden door ruiters gespolieerd.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
18
mei: de vrijheer van Hillenraedt herbouwd zijn bouwhof te Asselt
en mag kalk en kolen te Asselt lossen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
7
september: in de stal op het Raadhuis zal een gevangenis gemaakt
worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
22
september: de contagieuse ziekte te Maeseijck grasseerende.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
|
| |
8
november: aan de Heer van Daelenbroeck, de landscholtis van het
ambt Montfort en de Gravin van den Bergh zal men vragen, of ze op
hun land keistenen mogen rapen om de straten te repareren. |
1679:
|
Op
16 maart besluit de Magistraat dat er in plaats van een heg, een
muur gebouwd zal worden, ter afscheiding van de pesthuisjes van
de overige gebouwen in de Godsbongart.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
6
juli: de kardrijvers der stad zijn alle dagen dronken, zij overrijden
de kinderen; zij zullen zo nodig gestraft worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
2
september: reparatie van het orgel in de Parochiale Kerk.De bruggen
te Niell (=Maasniel) en aan de Broekhin zijn gebroken, en worden
hersteld. |
1680:
|
Alexander
Farnese, Hertog van Parma, wordt Gouverneur van de Spaanse Nederlanden.
(van 1680-1682) |
| |
De
Stadsreus Sjtuf:
29 mei: Sint Christoffel zal in de Kermisprocessie wederom hersteld
worden, de schepen Dupree zal voor de kleding en requisita zorgen
en den draeck laten marcheren.
18 juli: aan François de Spay voor het leveren van 23 ½ el purper
katoen doek voor de rock van St.Christoffel 5 ½ Rijksdaalder, voor
het maken van de korf van St.Christoffel en de draak 3 Rijksdaalders;
voor het snijden van het hoofd van St.Christoffel 3 ½ Rijksdaalder;
aan claetergolt 1 ½ Rijksdaalder enz.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1681:
|
Italiaanse
Kapucijn Pater Marcus D'Aviano preekt op
de Markt (22 juli)
18 juli:
J.van den Bossche meldt dat de Zeer Eerwaarde Pater Marc d'Aviano,
capucijn, op verzoek woensdag over Viersen naar Roermond zal komen.
Hij zal woensdag (vanuit Roermond) naar Venlo gaan, donderdag
de benedictie geven te Roermond en dan vrijdag naar Keulen reizen.
Er zal een theater (tribune) voor het stadhuis geplaatst moeten
worden. De Magistraat geeft den volle kennis, dat de pater de
22 in de stad zal komen; om eenieder de effecte van zijn zalige
Benedictie te doen genieten, wordt zulks gepubliceerd. De Magistraat
zal hem verwelkomen en met 8 apostelen wijn vereren. Enige der
oude en jonge schutten zullen het theater met pieken bewaken.
De stadsdienaars zullen met partizanen, de portiers en nachtwakers
met halve pieken dienst doen. Het theater viel later in, nadat
de benedictie gegeven was; en veroorzaakte confusie; dit gaf aanleiding
tot een onderzoek en veroordeling der timmerlieden, die later
werden begenadigd op voorspraak van de Gouverneur.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
"Hier vermocht
hij uit twaalf tot veertien mensen de duivel te bannen. Op de
Markt werd hij ontvangen door de voltallige magistratuur. Voor
het stadhuis was een podium opgericht. Nadat de pater aan de toegestroomde
menigte de zegen had gegeven, stortte de verhoging in. Blijkbaar
niet stevig gebouwd, was zij door het opdringen der mensenmassa
bezweken. Volgens een nog bewaarde brief van jhr.Clant, geschreven
vanuit zijn huis Verduijnen te Echt aan zijn broer in Groningen,
bevonden zich op de Markt zelf, in de aangrenzende straten en
op de daken der woningen een 40.000 mensen. Tijdens de preek en
de benedictie zag men lammen en kreupelen opstaan en zieken voelden
zich weer gezond. Na afloop van de plechtigheid was de Markt als
bezaaid met krukken, doeken en windsels. Ook het stadhuis lag
er vol van zodat een kar nauwelijks voldoende was ze weg te voeren.
Clant deelt in zijn brief ook mee dat de pater geregeld onder
bewaking moet staan. Zo niet, dan worden hem de kleren van het
lijf gerukt en kan hij zich nauwelijks een weg banen door de menigte.
Onder de wonderbaar genezenen bevond zich ook de gravin van Manderscheidt,
abdis van Thorn. Ruim drieëndertig jaar had zij te bed gelegen.
"Uit: Roermond Vroeger en Nu van Baron v. Hövell tot Westerflier
Ook is er
een zeer uitgebreide studie gepubliceerd over het bezoek van Marcus
D'Aviano te Roermond in de "Spiegel van Roermond", Rura 1997,
door Prof.Dr. Peter Nissen.
Dus vroeg
ik mij af: "Wie is die Marcus eigenlijk, en wat kan ik nog meer
over hem vinden?"
Dus ging
ik op zoek en kwam zeer veel verbazingwekkende vermeldingen tegen,
waaruit bleek dat hij nog steeds alom vereerd wordt, terwijl hij
hier in Roermond "vergeten" is.
Zo werd er op Radio Vaticaan vermeld dat op 12 sept.1999 tijdens
een herdenkings-mis in de Stephansdom (Wenen) door Kardinaal Schönborn
de hoop uitgesproken dat D'Aviano spoedig heilig verklaard zal
worden! (Op de internet-site van het plaatsje Aviano in Italië
werd hij nu al Sint genoemd!) "De Kapucijner-monnik D'Aviano had
wezenlijk bijgedragen tot de overwinning tegen de Turken in 1683,
ter gelegenheid waarvan een bedevaart gekomen was van uit Venetie-Friaul
naar Wenen".Er bleek ook een tentoonstelling te zijn in Wenen,
van 16 juni 2000 tot 5 januari 2001 over Marcus D'Aviano.En op
ettelijke plaatsen kwam ik "De slag op de Kahlenberg" tegen:Daar
heeft op 12 september 1683 D'Aviano, als gezand van de Paus en
de Keizer, voorafgaand aan de grote slag tegen de Turken, de mis
gelezen voor de Keizer en de Poolse Koning Johannes Sobieski en
alle andere krijgsheren. Pater Marcus D'Aviano sloot de mis niet
af met de gebruikelijke woorden "Ite missa est" maar met de profetische
uitroep: "Joanne vinces- Joannes jij zult zegenvieren!" De overwinning
tegen de Turken werd dan ook aan D'Aviano toegeschreven. Hij overleed
13 augustus 1699 te Wenen en ligt naast de Keizer begraven in
de Kapucijnerkerk te Wenen.
Uit: Der Kahlenberg van Guido Panek, Wenen 1952 Immaculata-Archiv.
; CiaoVenezia, Internetsite; Katholieke Encyclopedie Dl.III; Radio
Vatican, internetsite. |
1682:
|
12
november: verering van wijn aan de Generaal der Cavalerie Don Antonio
Agourto, die hier in de stad verblijft.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
(Deze Antonio Agourto zal in 1686 de titel Markies krijgen,
en als Gouverneur weer hier komen. Zie 15 maart 1687. ChR) |
| |
Landvoogd
wordt de Markies van Grana(= Henri Otto Markies del Caretto, Savona
y Grana, Graaf van Milesimo, Landvoogd van 1682-1685) |
1683:
|
2
januari: aan de Prins van Nassau een voeder wijn.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
NASSAU-SIEGEN:
De titel
Prins is hier foutief, het moet zij Vorst.Dit was Johan Frans
Desideratus van Nassau-Siegen. Een Katholieke tak van de Nassau's,
die het Spaanse Koningshuis diende.Johan Frans Desideratus van
Nassau-Siegen, geboren 28 juli 1627, gedoopt 24 december 1627
te Brussel als zoon van Jan VIII de Jongste, Graaf van Nassau-Siegen
en Ernestina Yolanda Prinses de Ligne. Hij was Ridder in de Orde
van het Gulden Vlies, Stadhouder van Limburg 1665-1685, Gouverneur
van Opper-Gelre 1680-1699.Toen hij te Roermond kwam was hij gehuwd
(3e huwelijk) met Isabella Clara Eugenia du Puget, Gravin de la
Serre, dochter van Nicolaas en Claudia Margaretha, barones van
Subricq.Hun vier jongste kinderen worden in Roermond geboren!
:Jeanne Baptista Josefina geb. 16 januari 1680 Roermond.Anna Louise
Francisca ged.1 april 1681 RoermondClara Bernardina Francisca
Carolina geb.11 mei 1682 enEmanuel Ignatius geb.6 januari 1688
Roermond.Zijn oudste zoon Willem Hyacinth (laatste vorst van Nassau-Siegen)
krijgt ook diverse kinderen hier in Roermond!
Uit: Genealogie v.h. Vorstenhuis Nassau. Door Dr. A.W.E.Dek.
Europese Bibliotheek-Zaltbommel 1970. (aanwezig in het Archief
Roermond)
Waarom is er nooit geschreven over deze beroemde Roermondse
bewoners?De enige verklaring die ik hiervoor kan bedenken is dat
de meeste boeken over Roermond geschreven zijn nádat Roermond
Nederlands werd, en uit piëteit voor de familie Oranje-Nassau
maar niet geschreven werd over die Katholieke tak Nassau-Siegen.
Wél vind je overal dat Ernst Casimir sneuvelde bij het beleg van
Roermond, maar dat Johan Frans Desideratus van Nassau-Siegen hier
zolang heeft gewoond, en zelfs hier stierf op 17 december 1699,
(begraven te Leuven) is nergens terug te vinden! ChR.
|
| |
18
maart: de Ursulinen zullen een steenoven mogen zetten bij den Kattentoren,
de Penitenten een op 't Cruijs. De Ursulinen zullen hunne kerk van
St.Joseph opbouwen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1684:
|
5
januari: aan Z.E. den Prins (Vorst. ChR) van Nassau 100 Rijksdaalders.En
op 6 oktober nog eens een "stuk wijn van zes ahmen". (= 900 liter!)
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
25
mei: door de baders en zwemmers worden vele schandaelen en ongeoorloofde
actien bedreven, waardoor eene geheele gemeente de gramschap Godts
op haar zoude trekken; de Magistraat verbiedt het zwemmen en baden
bij openbare plaatsen. |
| |
3
juni: de Capitein generael (= Stadhouder ChR) des Vorstendoms Gelre
Prins (Vorst) van Nassau gebiedt, dat geen granen naar buiten zullen
verkocht worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1685:
|
5
januari: Scholtis, Burgemeesters, Schepenen en Raad der stad Roermond
bevindende dat de granen (God betert:) door de steriliteit van deze
jaren, sluitinge der rivieren en de incommoditeit (= onbegaanbaarheid)
van de wegen, niet alleen tot ene hoge dierte (=duurte) zijn geraakt,
maar dat ook de korenhandelaars en de anderen in deze miserabele
conjunctuur hun zolders niet willen openen, hun vruchten voor de
behoorlijke prijs verweigeren en om de zelfen te doen opgaan en
de verhogingen verbergen of te loochenen, waardoor de arme burgers
en inwoners ten uitersten worden verdrukt en geangusteerd, om tegen
deze strafbare handelingen naar behoren te verzien en de meerdere
zwarigheden te voorkomen, is gerecesseert, dat de Scholtis samen
met twee schepenen en een secretaris zonder enige conniventie, de
zolders van kopers en alle anderen promptelijk te zullen visiteren
en dezelve voor de prijs bij de gezworenen aan te geven en te registreren
en iedere malder, halve malder, zesde malder, en de vaten wanneer
het hen gerieft, te doen uitmeten enz.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
12
april: de Magistraat verbiedt aan de religieuzen en kloosters vreemde
schilders en beeldhouwers te gebruiken.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1686:
|
7
juni: aan Z.E. den Prins van Nassau een voeder wijn uit de kelder
van Mathijs Vallen.Soldaten inlegeringen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
| |
9
augustus: proces over de vrijdom van tol der Roermondenaren te Bommel.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden. |
1687:
|
15
maart: de Markies de Castanaga, gouverneur van de Spaanse Nederlanden
zal hier komen; de Magistraat zal hem buiten de stad gaan verwelkomen;
Z.E. zullen de 12 apostelen met de beste wijn, die er te vinden
is, vereerd worden; de burgers zullen in het geweer komen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden.
(Deze Markies is de Spaanse Bask Don Francisco Antonio de Agurto
Marqués de Castañaga, Landvoogd van 1685-1692) |
1688:
|
Begin
Negen jarige Oorlog (1688-1697)
In diverse bronnen kwam ik verschillende redenen tegen voor het
begin van de Negenjarige Oorlog:
1. Op 20 september valt Louis XIV (de Zonnenkoning) van Frankrijk
het Rhijnland binnen. De meedogenloze wijze waarop dit gebeurde
bracht de geallieerden van het "Grote Verbond" (Liga van Augsburg)
in stelling.
2. Op 5 november vaart Prins Willem III naar Engeland. De koning
van Engeland vlucht naar Frankrijk, Lodewijk XIV reageert hierop
door de oorlog te verklaren aan de Republiek de Verenigde Provinciën
en Engeland.
Hoe dan ook, de Negenjarige Oorlog was hiermee een feit. Deze oorlog
speelde zich vooral af in de Zuidelijke Nederlanden en de Palts.
Dit "Grote Verbond" wordt getekend door de Republiek der Verenigde
Provinciën, Wenen, de Duitse Keizer, Engeland, Keulen, Luik, de
Palts, Brandenburg, Hannover, Beieren, en in 1690 ook Spanje en
Savoye.
(Zie ook 1698) |
| |
4
mei De Magistraat komt overeen met Johan Lenssen van Well dat deze
het uurwerk der stad zal maken voor 35 rijksdaalders, een half ton
bier en 2 schillingen drinkgeld voor de knecht. Het zal op kosten
van de Magistraat in 't Marktschip en daarmede te Well gebracht
worden. Hij zal na reparatie 4 jaar garantie moeten geven. |
| |
23
juni Stephanus Rasiga vraagt Burgerrecht. Hij kwam van het hertogdom
Milaan.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
1689:
|
17
maart Men overluidt den dood van de Koningin van Spanje, Marie Louise
de Bourbon, 3 maal daags, iedere keer 3 poozen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
10
juni Om in deze "vervaerlycke" tijden van oorlog alle zwarigheid,
ongelukken en aanstoten met den vijand zooveel mogelijk te beletten,
zoo zullen de vreemde vagebonden uit de stad moeten vertrekken.24
oktober Aan ieder der poorten zullen 10 burgers waken.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden
|
1690:
|
1
mei Bij het huwelijk van de Koning van Spanje en de gelukkige overkomst
der Koningin, zullen 3 staken met teertonnen op de markt plaatsen.
De grootste zal hebben 15 tonnen, de kleinste 7 tonnen. Deze zullen
drie dagen na elkander ontstoken worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
3
augustus De geestelijkheid en verscheidene welgefundeerde mannen-
en vrouwenkloosters bezitten de helft der stad, wijl (omdat) zij
na de ongelukkige brand verscheidene erven tot zich getrokken hebben.
Verscheidene huizen staan ledig en onbewoond. De heren van het Capittel
en van de Raad bewonen de beste huizen en genieten vrijdom. Deze
bezitten ook een vierde der stad, zodat het verdere vierendeel door
burgers en ambtsbroeders bewoond wordt, waarvan de helft onvermogend
is.De brouwgebouwen om de stad, te Niel (Maasniel), Aengebroeck
(Gebroek), Leeuwen, Herten en Ool bederven de accijnzen der stad.
Daarom vraagt men aan Z.M. voorziening in die toestand.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
16
oktober Door het landschap moet opgebracht worden 18000 gulden voor
betaling van het leger en de troepen van de Hertog van Hannover.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden
|
1691:
|
De
Peijburgemeester der stad gaat in de processie van H.Drievuldigheid
achter het Venerabel met de Scholtis en de Ritsburgemeester zonder
flambouwen. Hij is uit de burgergemeente, en geen raadsverwante.
Als zodanig moet hij in de processiën, waar kaarsen gedragen worden,
gaan onder de Secretaris. In gene vergadering van het College wordt
hij gekend. De Peijburgemeester heeft geen gezag, noch stem. Hij
is alleen rentmeester der stad en bedienaar voor één jaar.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
21
juni De Magistraat stelt prijzen ter beschikking voor de leerlingen
der Jezuïeten.
In deze oorlogstijd past geen vreugdebetoon. Daarom beveelt de Magistraat
geen kronen te hangen of kaarsen aan te steken. |
| |
17
oktober Verering aan Z.M. de Prins van Nassau(-Siegen), Gouverneur.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
19
november This Heijligers van de gereformeerde Religie heeft de zalige
resolutie, zich te bekeren. De Gereformeerden zoeken hem daarvan
af te brengen, daarom wordt hen verboden het huis (van This) te
bezoeken op straf van 10 goudgulden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
1692:
|
17
januari Kapitein en Officieren van het Zwitsers kwartier klagen
over het niet op de wacht verschijnen van Lins van Helden. Hij geniet
echter vrijdom wegens "geleverde sweerden volgens accoord met capitein
Roubracht zaliger".
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
6
maart De Magistraat komt in ervaring, dat alhier gemaakt en gezongen
worden scandaleuze liedekens tot quellinge en onrust van sommige
burgers, bedreigt daartegen straf. |
| |
12
maart De paarden, welke op Vrijdag paardenmarkt zullen verkocht
worden, zullen vrij zijn van accijns.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
12
tot 24 maart Hoog bezoek: Maximiliaan Emanuel II van Beieren Landvoogd,
een regerend kerkvorst die voorbestemd is om na de dood van Karel
II hier soeverein te worden. (van 1692 tot 1701 en van 1704 tot
1712)
Uit de ambten
zullen 24 personen gekozen worden om de Keurvorst en Hertog van
Beieren met witte flambouwen van de Swartbroekerpoort tot zijn
logement te brengen. De Tienmansknecht zal dit omzeggen. De Keurvorst
reist te post naar Brussel, om aan te nemen het Gouvernement Generaal
der Nederlanden. Men zal Zijne Hoogheid buiten de stadspoort tegemoet
gaan en betonen met behoorlijk respect, de vreugde en blijdschap
"dewelcke wij hebben van onder d'ordres en de bevelen van alsulcken
genereusen, victorieusen en genaedigen vorst te moogen gegouverneert
worden." Op de markt zullen 3 staken met teertonnen stellen, om
vreugdevuren te ontsteken. Aan de poort van het logement zal de
Kapitein van de wacht stellen 40 personen van zijn kwartier, hij
zal met de vaandrig met vliegend vaandel aldaar present zijn.
Huis aan huis zal ieder op het eerste teken met de trommel met
hun beste geweer en kleren op de markt verschijnen onder de officieren
en kwartieren. Nadat Zijne Hoogheid de markt zal gepasseerd zijn,
zal men hem vereren met drie salvo's, roepende "vivat ende voorspoedelick
gouverneere de Heere Ceurvorst van Beijeren" en zullen degene
die geen "polver" voor die schoten hebben zich adresseren tot
hun Kapiteins. Aan de Keurvorst zullen de 12 apostelen met de
beste wijn gevuld gepresenteerd worden. De straten zullen geveegd
moeten worden. Tot het begeleiden met een brandende fakkel uit
de meesters en oud-meesters worden gekozen: Peter Randach, Jan
van Aerschot, Herman Ververs, Mathias Vallen, Jacob Visschers,
Seger Segers, Hendrick van Vlodrop, Peter van Porcelen, Willem
Stocx, Lennardt Symons, Areth Stoffels, Jan Raemaekers, Jan Vossen,
Dirick Kannegieters, Dirick Cruijsbergen, Mewis Ingen Esch, Abel
Vossen, Merten van Cruchten, Peter Cnops, Jan van Tits, Mathijs
van Thoor, Francois van Wessem, Jan Bonjean, Lennart Loijen. Nadat
deze ordonnanties uitgevaardigd waren, heeft de Gouverneur der
stad de Prins van Nassau(-Siegen) bevolen dat er twee compagnieën
gardes te paard in gekwartierd zouden worden. Er waren 250 paarden,
29 zijn de 15e gekomen; de 16e, zondag, is gekomen Markies de
Bedmar mre de Camp général, met de graven de Reu, Hornes Milan
en de Mre de Camp Fuenmajor, om hier de komst af te wachten van
de Keurvorst. De 18e,dinsdag, is gekomen de Prins de la Tour et
Taxis, postmeester generaal, en de Baron van Dijckvelt, envoyé
extra ordinaire van de Staten Generaal en de heer Prijlmeijer,
Geheimraad, gewezen gezant. Deze logeerden bij de Postmeester
Bors. De 24e kwam de Keurvorst. De gardes gingen hem tegen tot
op de Dalenbroeksche zijde; te acht uur 's avonds kwam hij hier
in de Carosse van de Prins van Nassau, met vele graven, heren
uit Beieren. Aan het Zwartbroek werd hij verwelkomd door de Gouverneur,
die hem de stadssleutels aanbood en de Magistraat, die de onderdanigheid
en gehoorzaamheid der burgers betuigde. De Keurvorst antwoordde
in het Frans. Langs de Minderbroeders en Neerstraat ging de stoet
naar de Markt, waar de burgerij onder wapenen stond onder het
branden van een menigte teertonnen op drie staken. Daar volgden
de salvo's. De Keurvorst ging toen in de Kathedraal, waar de Bisschop
en geestelijkheid hem naar het Hoge altaar leidden, waarop het
Te Deum gezongen werd. Van daar reed hij in een Karos naar het
Gouverneurshof, waar de Raad in Corpore Zijne Hoogheid begroette,
en de Gedeputeerden in particuliere Audiëntie werden ontvangen.
Daarna werd het avondmaal genomen en werden de twaalf Apostelen
gepresenteerd. 's Morgens daarna omtrent tien uur na het bijwonen
van de Hoogmis van Zijne Hoogwaardige vertrok de Keurvorst per
post, nadat het garnizoen en de burgerij hem vergezeld hebben
tot de buitenste Brugpoort, waar de Raad hem een gelukkige reis
wenste; daarop ontdekte Zijne Hoogheid het hoofd (nam zijn hoed
af) en bedankte. Op het Kruis hield hij revue van de gardes en
de regimenten van Loraynen en de Bay, die te dien einde van Gelder,
Venlo en Stralen gekomen waren.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden
|
| |
18
september Aardbeving 14.15u Magn.6 (v. Gils)
Aardbeving Tienen (België) 50.8° NB - 4.8° OL
In Roermond kerkgewelf ingestort (Sieberg)Beving gevoeld in geheel
Nederland. Enkele naschokken op 18 december te Maastricht gevoeld.
Den Bosch: kerktoren bewoog hevig. Amsterdam: waterbeweging op
het IJ en in de Amstel; torens van de Oude en Zuiderkerk schudden,
klokken luiden. De Roode Poortstoren trilde hevig, evenals het
Paleis op de Dam. Heerlen: "Op vele plaatsen kastelen en huizen
omvergeworpen". Breda: op wandborden die bij archeologisch kernonderzoek
werden gevonden stond: "aertbeving overal" en "wasser een aertbeving".
Rekken: in kerkelijk register zware beving vermeld. Rolduc:"de
kerk van het klooster Rolduc werd zo hevig geschokt, dat de top
van de gevel afviel en de schoorsteen talloze barsten kreeg".
Middelburg: huizen werden beschadigd; schepen bewogen.
Literatuur: Sieberg 1940; v.d.Els 1878; Pauls 1893; Meyer 1781;
Rutsch 1879; v. Fürth 1890; Janssen 1908; Perrey 1845; Lorié 1903;
; v. Beurden 1890; Eckertz 1857; Jongeneel 1884; Vogt 1985; v.
Beek 1988; v. Gils-Zaczek 1978; v. Malde 1990.
Uit: Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992.
Door: Drs.G.Houtgast Blz.46-47.
Aardbeving en instorting gewelven Minderbroederskerk Roermond
1692.
Uit: Annalen des Hist. Vereins für den Niederrhein 1858 Blz.
68 (T68-1858 GAR)
|
1693:
|
Op
16 april krijgt de marktschipper Michel van Boven het burgerrecht.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
24
september: op de Varkensmarkt een nieuwe loden pomp gemaakt.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
17
oktober: verering aan de Gouverneur van een voeder wijn.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
1694:
|
2
januari: een compagnie curassiers hier gelogeerd.Later nog eens
6 compagnieën curassiers gelogeerd.Bij de curassiers zijn 1 overste,
5 ritmeesters, 6 luitenants, 6 cornets, 6 wachtmeesters, 6 trompetters,
18 korporaals, 6 foeriers, waarvoor 245 guldens 12 stuivers en 8
duiten per maand servies moest worden betaald. (29 april)
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
17
februari: het huis achter de Grote Kerk gelegen tussen de erven
aan beide zijden van de Raadsheer Poeyn zaliger, aangekocht door
Hermanus Vinckenius, zal door de stad overgenomen worden.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
16
augustus: men zal 's nachts niet schieten voor trouwpartijen, noch
put-, noch kwartiersgewijs, ook niet bij verandering van woning
zonder consentie van de magistraat.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
18
augustus: het verzoek van de naburen van de Swalmerstraat tussen
de St.Janspoort en Ursulinen, om de wal bij de hoven te mogen trekken,
wordt geweigerd.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
1695:
|
10
maart: N. Le Febru zal bij de Godtsbomgart om brandgevaar geen klokken
meer gieten, maar wel op een andere plaats op stadsgrond.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
7
september: "de aanstaande winter zal Roermond weer een zwaar garnizoen
krijgen". De stallingen voor de paarden waren nog niet klaar, dus
werden diverse burgers verzocht hun schuren, tegen vergoeding, ter
beschikking te stellen. Ook kreeg advocaat Portmans opdracht paarden
in het brouwhuis te stallen.
En op 1 oktober kwam nog een bevel geen huizen aan marketentsters
te verhuren.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
1696:
|
26
januari: de Peijburgemeester Vallen zal betalen aan Hans Peeterschot
2 rijksdaalders door de schutten gedronken, toen het overgaan van
Namen bekend werd. De Magistraat ordonneert de accijnsmeester 22
guldens te betalen voor adviezen gegeven door de Prins van Nassau
en den Hove gegeven toen de Magistraat door Z.Hoogwaardigheid geëxcommuniceerd
was.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden
|
| |
13
maart: betoog over de vrijdom van de granen der Vicariën der Kathedrale
Kerk; de gemeente is geheel verarmd, en men vindt het onredelijk
dat d'Eclesiastique-supposten die niet mede en souden soulageren.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
31
maart: de landmeter Jan Janssen krijgt 12 schellingen voor het meten
van de nieuwe erven aan de Venlosche poort, de percelen zullen te
boek gesteld worden op 8 morgen.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
28
juni: bij het afsterven van de Koningin Maria Anna van Oostenrijk
wordt geluid, volgens reces van 17 maart.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
| |
4
oktober: de Scholtis vroeg aan de bode Anthoin Swinnen, wie de gaten
of de kuil in het vleeshuis gemaakt had, om daarin de faecaliën
van het stadshuisken in te brengen. Daarop antwoordde de bode, dat
dit op last van de Magistraat geschied was. Hierop trakteerde de
scholtis de bode op stokslagen. Hierover zal geprocedeerd worden
over het affront aan de Magistraat aangedaan.
Uit: Handelingen van de Magistraat door A.F.van Beurden |
1697:
|
Einde
Negen jarige Oorlog. (1688-1697)
De oorlog eindigde met de ondertekening van de Vrede van Rijswijk.
Lodewijk XIV van Frankrijk moest Willem III erkennen als Koning
van Engeland. Willem III wist te voorkomen dat Frankrijk te machtig
zou worden en het evenwicht in Europa zou verstoren.De Republiek
der Verenigde Provinciën krijgt van Spanje het recht om in de belangrijkste
Zuid-Nederlandse grens vestigingen een garnizoen te leggen volgens
het Eerste Barrière-Traktaat. |
1699:
|
22
april Aardbeving Roermond! 51.1° NB - 5.9° OL Magn.4.0 (v. Gils)
Schade veroorzakende beving te Maaseik en Roermond
Literatuur: Sieberg 1940; v. Gils-Zaczek 1978.
Uit: Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992.Door:
Drs.G.Houtgast Blz.49.
22 juni Aardbeving Roermond! 51.1° NB - 5.9° OL
In Roermond en Maaseik en omgeving 5 à 6 bevingen waargenomen.
Literatuur: Käntzeler 1870
Uit: Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992.
Door: Drs.G.Houtgast Blz. 49.(Zie uitleg 1601)
|
| |
17
december Overlijden van Vorst Johan Frans Desideratus van Nassau-Siegen
te Roermond.
Na zijn overlijden
werd het Praalgraf van Graaf Gerard IV van Gelre en Margaretha
van Brabant in de Munsterkerk geopend, en werd Johan van Nassau-Siegen,
tot zijn begrafenis in Leuven, in het Praalgraf bijgezet. Dit
was een opmerkelijk bewijs van laatste eer, omdat voor zover na
te gaan, dit nooit eerder gebeurt was! Men gaat er van uit dat
de Graaf van Gelre, als stichter van de Munsterabdij, een Nassau
is, en Johan van Nassau-Siegen dus familie. Dit wordt ook bevestigd
door de twee loden kistjes van twee kinderen van Willem Hyacinth
van Nassau-Siegen, de zoon van Johan van Nassau-Siegen, die naast
het Praalgraf zijn ontdekt bij de restauratie van de Munsterkerk
door Pierre Cuypers in 1876.
In de kerkelijke doopregisters vond ik de dopen van de kinderen
van Johan van Nassau-Siegen niet terug! Evenmin was de begrafenis
van Johan van Nassau-Siegen in het overlijdensregister bijgeschreven!
De verklaring van archivaris Dhr.van Bree was dat deze dopen etc.
zó belangrijk waren dat zij door de Bisschop persoonlijk werden
voltrokken, en deze zelden dergelijke handelingen in de parochieboeken
bijschreef!Dit gold eveneens voor de geboorte- en overlijdensgegevens
van de kinderen van zijn zoon Willem Hyacinth van Nassau-Siegen.
Waarom er in de geschiedschrijving over Roermond zó weinig geschreven
is /wordt over de familie Nassau-Siegen blijft mij een raadsel!
(Zie ook 1683) Deze gegevens vond ik in twee publicaties over
het Praalgraf, en het is mijn persoonlijke mening dat het toch
tijd wordt dat er ook eens iets meer geschreven wordt over deze
beroemde familie in Roermond!
Uit: Publications
nr 14-1877 blz 433-455 door Ch.Creemers, rector. "Het Praalgraf
van Gerardus graaf van Gelder en van diens gemalin Margaretha
van Brabant".Uit: De Maasgouw jaargang 96-1977 door Dhr.G.Venner
blz 100-103 "De opening van het praalgraf in de Munsterkerk te
Roermond in 1699". |
1700:
|
De
Spaanse Habsburger Karel II sterft kinderloos.
Begin Spaanse Successie Oorlog. |
|