COMPUTER IN 1683 !!!!

Tijdens het neuzen in de charters die onlangs vanuit Maastricht weer terug kwamen naar Roermond, ontdekten we een charter uit 1683 met wel een héél vreemd woord daarin.
Computer! Het stond er echt. Niet te geloven. Dachten wij!

Volgens een Latijns woordenboek bleek het woord “computer” berekening te betekenen, en is dus eigenlijk niet zo vreemd dat men dit woord heeft gebruikt als benaming voor onze huidige computer, maar het veroorzaakte natuurlijk wel de nodige hilariteit om zo’n “modern” woord in een 17e eeuwse akte tegen te komen.

Cursus Oude handschriften? Broodnodig!

Zoals ik al schreef ontdekten we het woord "computer" bij het gretig doorsnuffelen van de aktes die sinds kort weer terug zijn in Roermond. Hoe gemakkelijk men tot leesfouten kan komen blijkt wel uit het volgende:
We kregen een mailtje van onze archivaris, Dhr Hans vd Mortel, dat hij de genoemde akte nu gedegen had bestudeerd en tot de hier volgende conclusie kwam.
"Waar jij "computer" leest moet je comparanten lezen. De krul boven de n is een afkortingsteken."
Computer betekent zoals we al wisten berekening, en dat bleek in die akte op die plaats in de tekst ook nergens op te slaan. Het woord comparant paste perfect in die tekst! (De comparant is de persoon die voor een notaris of rechter verschijnt om iets te regelen of te verklaren) Tja, waar gewerkt wordt worden fouten gemaakt. (En vallen spaanders!) Wij hadden de volledige tekst nog niet gelezen, anders zou ons dat wel opgevallen zijn natuurlijk, maar ja, we waren weer eens té snel met het op de site zetten van deze maffe ontdekking. Het was té leuk om waar te zijn!

Even ter verduidelijking:
Het Latijnse woord "Computer" bestaat wel degelijk, en ook dat het berekenen/berekening betekend klopt.
(Computare-Computabilis-Computatio-Computus)
Maar :
In de tekst zoals wij die voor ons hadden stond niét computer maar comparanten, blijkt nu.
Deze leesfout heeft verder geen consequenties, buiten dat het woord computer als een tang op een varken slaat in de tekst, maar hadden we een dergelijke leesfout gemaakt bij plaats- of persoonsnamen....had dat gemakkelijk verstrekkende gevolgen kunnen hebben! In het meest extreme geval zelfs tot "geschiedvervalsing" kunnen leiden!

Een van de oorzaken van het niet volledig lezen van een tekst is natuurlijk ook het niet volledig kúnnen lezen/ontcijferen van die tekst. Vandaar dat ik van deze gelegenheid gebruik wil maken om u er aan te herinneren dat het mogelijk is een cursus "Oude Handschriften" (Paleografie) te volgen op het archief. Als u wilt voorkomen dat u in dezelfde valkuil tuimelt als wij kunt u contact opnemen met het archief en u opgeven voor deze cursus.

Swalmerstraat 12
6041 CX Roermond
tel.: 0475 - 359617
e-mail: gemeentearchief@roermond.nl

Charlotte Ruijs
10-04-2006