AARDBEVINGEN IN EN OM ROERMOND
Ch.Ruijs-Janssen
Roermond ligt op een breuklijn, de zg Roerdalslenk, een onderdeel van een heel complex van breuken
die door Duitsland, België en Nederland loopt. Een slenk is een gebied langs een breuklijn dat daalt.
Bij iedere beving daalt het meer. Daar waar dat gebeurt vormen die slenken een natuurlijke bedding
voor veel grote rivieren. Onze Roer volgt zo’n breuklijn vandaar de naam Roerdalslenk.
1 Slenk-beweging. Bron Uni Köln
Roerdalslenk:
De Roer volgt een breuk in de aardkorst: oorzaak aardbevingen! Het gebied tussen de Peelrandbreuk
en de Feldbissbreuk is een slenk (een dalend gebied), genaamd de Roerdalslenk, dat nog steeds “zakt”
met een snelheid van ca 2-4mm per jaar. (zie kaartje)
2 Kaartje Roerdalslenk
Aardbeving 13 april 1992: Het epicentrum van deze aardbeving bevond zich ongeveer 5 km ten
zuidwesten van de stad Roermond in Nederland. Ondanks het feit dat ze geklasseerd wordt als een
middelgrote aardbeving, was dit één van de grootste aardbevingen in Centraal- en Noordwest-Europa
in de geschiedenis!
Geologische onderzoeken na 1992:
Nav de aardbeving in Roermond in 1992 zijn er grootscheepse onderzoeken gestart door Belgische,
Duitse en Nederlandse geologen om te achterhalen wat de sterkste aardbevingen zijn geweest het
verleden, en wat de maximale sterkte zou kunnen zijn/worden voor ons gebied. Hierbij hebben ze
ontdekt dat er in onze omgeving aardbevingen van 7 op de schaal van Richter kunnen voorkomen!
En dat terwijl er totaal geen bouwinstructies bestaan voor aardbevingen, laat staan voor een
aardbeving van deze magnitude!! Ook de DSM bv staat op een breuklijn zonder dat daar rekening mee
is gehouden.
3 Seismische kaart Aardbevingen tussen 1904 en 2004 (K&MI)
4 Breuklijnen (Wikimedia)
Bronnen:
http://www.knmi.nl/seismologie/ ; http://www.gd.nrw.de/l_y.htm
http://seismologie.oma.be/dir1600/pdf/ScienceConnection(2006)-EarthquakesinstableEurope(NL).pdf
http://www.kennislink.nl/publicaties/bewegingen-van-breuksysteem-van-roerdalslenk-nauwkeurig-bepaald
Update 2011:
Naar aanleiding van de grote aardbeving in Noord-Oost Japan (9 op de schaal van Richter) en de
rampzalige gevolgen daarvan op de Kerncentrale Fukushima Daiichi, en de gevolgen voor het leven
van de bevolking, is er toch weer aandacht gekomen voor de kwetsbaarheid van ons gebied, en vooral
voor de vele oude kernreactoren in onze directe omgeving in België en Duitsland. Géén van de
kernreactoren (ook de nieuwere) is berekend op een aardbeving met de kracht van 7!! Volgens
deskundigen is het nu dus geen vraag óf maar wannéér die grote aardbeving zal plaatsvinden.
Frangment uit “Eén Vandaag” van 21 maart 2011:
http://player.omroep.nl/?aflID=12294893&start=00:20:45
http://www.scientias.nl/zware-aardbeving-in-nederland-is-reeel/27760 :
Nooit dicht bij huis, maar wel ver van ons bed. Althans, dat wordt gezegd, maar volgens een
onderzoek van ederlandse en Duitse geologen is de kans op een krachtige aardbeving van
7.0 op de schaal van Richter in ederland wel degelijk aanwezig. Vooral Limburg loopt
dan gevaar. Het actualiteitsprogramma EenVandaag besteedde gisterenavond meer
aandacht aan deze conclusie.
“Heel lang geleden werd Bree, een plaatsje in Belgisch Limburg, al eens getroffen door een
aardbeving van 7.0 op de schaal van Richter,” vertelde geoloog Ronald van Balen van de
Vrije Universiteit (VU) maandag. “Het gebied rondom Bree, Roermond, Sittard, Aken en
Keulen is namelijk een actief tektonisch systeem en dat is al 200 miljoen jaar zo.”
Kerncentrales
Het is lastig te zeggen wanneer een volgende aardbeving zou kunnen toeslaan en hoe krachtig
deze is, maar de kans is zeker reëel. Doemscenario’s zoals die in Japan zijn echter niet aan de
orde. “We moeten niet bang zijn dat de kerncentrales van Borssele en Doel (in België, red.)
enig gevaar lopen, aangezien die ver genoeg van het epicentrum vandaan liggen,” aldus Van
Balen.
Niet bestand
De sterkste beving die ooit in 1ederland werd gemeten vond plaats in 1992 in Roermond. Die
had een kracht van 5.8 op de schaal van Richter en zorgde voor behoorlijk wat materiële
schade. Maar tegen een beving van 7.0 zouden veel gebouwen niet bestand zijn, want bij de
bouw van gebouwen en wegen wordt geen rekening gehouden met een mogelijke aardbeving
van voor 1ederland ongekende kracht. En dat kan weer wel gevaarlijke situaties opleveren:
zo zouden bijvoorbeeld chemische fabrieken kunnen gaan wankelen met alle gevolgen vandien.Diverse tektonische aardbevingen die in Roermond werden gevoeld,
of waarbij Roermond het episch centrum was v.a. de 16e eeuw:
Verzamelt uit:
Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992. Door: Drs.G.Houtgast
16e eeuw:
1504 okt 23, 23.30u, Aken, DL, Íntensiteit VII, M5. Moet goed zijn gevoeld in Roermond.
1531/32 juli 12 bij Venlo, maar ook sterk in Roermond gevoeld. Zelfs in Maastricht veel schade.
1554 maart 21 Ned/Bel/Dl. Intensiteit VII te Erkelenz (v.Gils) “Te Montfort meende men met man
en muis te vergaan als gevolg van de aardbeving”
17e eeuw:
Uit Kalendarium Ruraemundensis van Charlotte Ruijs-Janssen:
1601:
8 september 01.00u-02.00u: Aardbeving.
Een verwoestende beving in de Westurner en Unterwaldner Alpen (Zwitserland) 46.8° NB - 8.4° OL
Deze beving werd in grote delen van Europa en in Nederland gevoeld.
Literatuur: Perrey 1844; Siebert 1940
Uit: Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992.
Door: Drs.G.Houtgast Blz. 43.
Waarom de Kroniekschrijver van Roermond geen meldingen maakte van aardbevingen (wat bijv. zijn
collega's in Maastricht en Venlo wél deden) is mij niet duidelijk geworden. Toen ik in diverse
kronieken van Maastricht en Venlo deze aardbevingen tegen kwam ging ik op zoek in de archieven van
Roermond, want daar moesten ze dan toch óók gevoeld zijn! Na uitgebreid speurwerk op Internet
kwam ik bij het KNMI terecht, en na wat heen en weer "ge-mail" over dit probleem met Dhr. Bernard
Dost, kreeg ik de Catalogus "Aardbevingen in Nederland KNMI 179-1992. Door Drs.G.Houtgast"
toegestuurd. (Lang leve Internet!) En hierin vond ik de genoemde aardbevingen inderdaad terug.
Hierin staan niet alleen de aardbevingen die hier in Nederland hebben plaatsgehad, maar ook die
waarvan het episch centrum elders lag maar welke hier gevoeld en/of zelfs schade hebben aangericht!
Vandaar deze vermelding van de aardbeving in 1601.
1640:
4 april 03.15u Aardbeving Magn. 5 1/4 (v. Gils)
Aardbeving in Düren (Duitsland) 50.75° NB - 6.50° OL In Düren muren gescheurd, in Keulen vele
schoorstenen ingestort. Aan de Nederlandse kust gevoeld als zeebeving. Grote schade in Boxmeer, veel
schade in Maastricht en omliggende plaatsen. Gevoeld in Venlo, Nijmegen, Utrecht en Amsterdam. In
het algemeen ook gevoeld in Zeeland en Holland en in Drenthe. Volgens de kaart van Sieberg (1940)
moet hij ook sterk gevoeld zijn in Roermond. (Schade?)
Literatuur: Drentsche Volksalmanak 1837; Eckertz 1857/1876; Pauls 1893; Rauschen 1891; Sieberg
1940; Lancaster 1901; Perrey 1845; v. Beurden 1890; Chronycq Maastricht 1894; Eversen
1886/1903: v. Gils-Zaczek 1978; v. Malde 1990.Uit: Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI
179-1992. Door: Drs.G.Houtgast Blz. 44.(zie uitleg 1601)
1692:
18 september Aardbeving 14.15u Magn.6 (v. Gils)
Aardbeving Tienen (België) 50.8° NB - 4.8° OL
In Roermond kerkgewelf ingestort (Sieberg)Beving gevoeld in geheel Nederland. Enkele naschokken
op 18 december te Maastricht gevoeld. Den Bosch: kerktoren bewoog hevig. Amsterdam:
waterbeweging op het IJ en in de Amstel; torens van de Oude en Zuiderkerk schudden, klokken luiden.
De Roode Poortstoren trilde hevig, evenals het Paleis op de Dam. Heerlen: "Op vele plaatsen kastelen
en huizen omvergeworpen". Breda: op wandborden die bij archeologisch kernonderzoek werden
gevonden stond: "aertbeving overal" en "wasser een aertbeving". Rekken: in kerkelijk register zware
beving vermeld. Rolduc:"de kerk van het klooster Rolduc werd zo hevig geschokt, dat de top van de
gevel afviel en de schoorsteen talloze barsten kreeg". Middelburg: huizen werden beschadigd; schepen
bewogen.
Literatuur: Sieberg 1940; v.d.Els 1878; Pauls 1893; Meyer 1781; Rutsch 1879; v. Fürth 1890; Janssen
1908; Perrey 1845; Lorié 1903; ; v. Beurden 1890; Eckertz 1857; Jongeneel 1884; Vogt 1985; v. Beek
1988; v. Gils-Zaczek 1978; v. Malde 1990.
Uit: Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992. Door: Drs.G.Houtgast Blz.46-47.
Aardbeving en instorting gewelven Minderbroederskerk Roermond 1692.
Uit: Annalen des Hist. Vereins für den Niederrhein 1858 Blz. 68 (T68-1858 GAR)
1699:
22 april Aardbeving Roermond! 51.1° NB - 5.9° OL Magn.4.0 (v. Gils)
Schade veroorzakende beving te Maaseik en Roermond
Literatuur: Sieberg 1940; v. Gils-Zaczek 1978.
Uit: Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992.Door: Drs.G.Houtgast Blz.49.
22 juni Aardbeving Roermond! 51.1° NB - 5.9° OL
In Roermond en Maaseik en omgeving 5 à 6 bevingen waargenomen.
Literatuur: Käntzeler 1870
Uit: Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992. Door: Drs.G.Houtgast Blz. 49.(Zie
uitleg 1601)
18e eeuw :
1755 nov 1, 09.40u Lissabon(Portugal) Magnitude 8,5. In heel Nederland waargenomen.
1755 dec 26, 16.00u + 23.56u, Düren (DL) Zware aardbeving die ook in Roermond goed is gevoeld. In
Maastricht “vele huizen uijt malkander gescheurt”
1756 febr 18, 07.45u Düren. Dl, Magnitude 6, Intensiteit VIII(v.Gils). Dit was de hoofdschok, en vele
naschokken volgden tot 23-08-1759, toen er ook weer een aardbeving met de magnitude 6 was, die
allemaal hier in Roermond werden gevoeld.
19-01-1760 t/m 05-02-1776 wederom Duren, Dl, en ook deze bevingen (M 5 ¾ )werden in
Roermond gevoeld.
(>> Düren ligt ook aan de Roer, dus de Roerdalslenk was de oorzaak. ChR)
1795 maart 8, 03.57u, Aken, Dl Als zware aardbeving tot in Venlo gevoeld.
19e eeuw:
1828 febr 23, 8.30u, Tienen België, M5.4. Ook in Roermond gevoeld.
1843 april 6, 05.30u Veghel/Uden, Intensiteit V-VI, M 4,5. Ook Uden ligt aan het zelfde
breukencomplex als Roermond. Ook in Roermond gevoeld.
1873 okt 22, 09.45u, Herzogenrath, DL, Intensiteit VII, M4.6. Ook in Roermond gevoeld, zoals de
meeste bevingen in dat gebied.
1877 juni 24 08.53u Herzogenrath, DL, Intensiteit VIII, M4.7.
1878 aug 26, 8.50u, Tolhausen, DL, Intensiteiy VIII, M5.4. In Roermond met de intensiteit V
gevoeld.
20e eeuw:
1918 mei 27, 16.08u, Maastricht, Intensiteit VI/VII, M4.4. Waarnemingen vanuit heel Nederland
bekend.
1924 dec 7, avond, Roermond, Intensiteit III, Beving gevoeld te Roermond en Stevensweert.
1925 febr 23, 21.33u, Bilzen, B, Intensiteit VII, M4.7, gevoeld tot in Roermond.
1926 jan 5, 23.37u, Zülpich, DL, Intensiteit VI, M5, Gevoeld in Roermond.
1928 jan 14, 00.17u, Kalterherberg, DL, Intensiteit VI, M4.4, (Ook weer langs de Roerdalslenk dus).
1931 juni 7, 00.25u, Doggersbank (Noordzee), Intensiteit V+, M5.5. In geheel Nederland
waargenomen. In Roermond met de intensiteit van 4.
1932 nov 20, 23.36u Uden. Intensiteit VI-VII, M5. Deze aardbeving was tot de grote aardbeving in
Roermond in 1992, de sterkste van Nederland. (zover bekend) In Roermond met een intensiteit van
IV-V gevoeld. Vele nabevingen natuurlijk.
1935 jan 4, 04.06u Roermond. Intensiteit V-VI, M4.3. Beving langs de Peelrandbreuk.
1938 jun 11, 10.57u, Zulzich-Nukerke, B, Intensiteit VII, M5.9. In Nederland gevoeld met een
intensiteit van VI.
1950 maart 8, 04.27u Euskirchen, DL, Intensiteit VII, M5.0, In Nederland gevoelt tot Utrecht.
1951 maart 14, 09.46u, Euskirchen,DL, Intensiteit VII-VIII, M5.6. idem.
1960 jun 25, 14.29u Stramproy, Intensiteit V, M4.2, Roermond gevoeld met intensiteit IV.
1971 feb 18, 23.41u, Koningsbosch, Intensiteit IV-V, M4.4, Epicentrum in de Centrale slenk. In
Roermond heel goed gevoeld.
(zie toelichting in Catalogus "Aardbevingen in Nederland" KNMI 179-1992. Door: Drs.G.Houtgast,
blz 101)
1976 mei 6, 20.00u, Noord Italië (Friuli), Intensiteit IX-X, M6. In grote delen van Europa gevoelt.
Evenals de nabevingen op 11 en 15 september. Zelfs in Nederland meldingen van slingerende
voorwerpen.
1976 juni 29, 05.00u, Tussen Weert en Roermond, Intensiteit V, M 3.3. Epicentrum west van
Roermond.
1980 juni 5, 12.11u Heythuysen, intensiteit V, M 3.8, In Roermond gevoelt met een intensiteit van III.
1982 maart 2, 01.27u, Sittard, Intensiteit IV, M3.7. Ook in Roermond gevoeld.
1983 nov 8, 00.49u. Luik,B. Intensiteit VII, M5. In Roermond gevoeld met intensiteit van IV.
>>>>>>En dan de grote aardbeving van Roermond!
(de paar honderd kleinere nabevingen weg gelaten):
1992 april 13, 03.49u, Roermond, Intensiteit VII, M5.8/5.9, diepte 15,4km
1992 april 14, 12,56u Roermond, M3.1, diepte 14,3km
1992 mei 15, 19.33u, Roermond, M3.1, diepte 13km
1993 juni 3, 12,57u, Linne/Roermond, M3,4, diepte 10,6km
21e eeuw:
2001 juni 23, 03.40u, Voerendaal, M3.9, diepte 3,7km
2001 juni 23, 03,54u, Voerendaal, M3.5, diepte 3,8km
>> Tot 2010 heél veel kleine aardbevingen en schokken met Roermond als episch centrum, maar
allemaal onder de M3.
2002 juli 22 05.45u, Alsdorf , Dl, M4.9, diepte 13,1km, heel goed gevoeld in Roermond
